Hoe ziet innovatie in de digital age eruit? Anders dan daarvoor? Is succes van innovatie in de digital age wel voorspelbaar? Bestaat er zoiets als een business logica voor innovatie? Voor echt nieuwe business is dat maar heel beperkt zo. Er zijn geen marktvoorbeelden waar je naar kunt kijken. Concurrenten of collega’s zijn je niet voorgegaan en hoe de klant zal reageren is ook al een verrassing.
Succesvolle innovatielogica moet dan ook niet die kant op gezocht worden. Het idee overigens dat je met meer informatie betere besluiten neemt is door psychologen al lang weerlegd. Je zou daaraan de conclusie kunnen verbinden dat het dan maar verstandig is niet te innoveren en bijvoorbeeld de positie van fast follower te kiezen. Dan heb je dit probleem niet. Dat is trouwens de conclusie die veel grote ondernemingen in Nederland en Duitsland trekken gelet op de populariteit van de risicoloze best practice benaderingen.
Als je voor de best practice kiest word je echter hooguit tweede. Want iemand doet het al. Best practice is een copycat strategie. Operational Excellence (TQM, lean, six sigma), als strategische keuze vaak met best practice geassocieerd, is geen innovatie maar een manier om de kostenbasis van de onderneming te reduceren. Daarmee worden – Hamel & Prahalad citerend – “slechts fouten uit het verleden goedgemaakt”.
Best practice is in de kern een control aanpak: je drukt jezelf door een matrijs heen. Je haalt jezelf als organisatie door een elders bewezen ‘fritessnijder’, waarbij mensen gereduceerd worden tot frietjes. Dat kan natuurlijk heel goed de concurrentiekracht van de onderneming even vergroten maar met innovatie heeft het niets te maken. Bovendien vinden de meeste mensen het niet leuk om een ‘frietje’ te zijn, schroefjes en moertjes in een niet door hen bedacht systeem.
Voor mij is de ’tomtom’ een prachtige metafoor voor deze strategie. Er is nog nooit zo veel ruimte geweest voor verschillende opvattingen en gezichtspunten en ‘mentale reisdoelen’ maar tegelijkertijd zijn we ook zo vreselijk hyperig en lopen we met allen voortdurend langs de zelfde thema’s waar dan ook moedeloos makend veel over wordt (over)geschreven. De ’tomtom’ als mentale windtunnel waarnaar we ons allen laten vormen.
Als je wilt innoveren, vermijd dan dit ’tomtomgedrag’. De ’tomtom’ leidt je altijd via de hoofdwegen. Om werkelijke nieuwe dingen te zien moet je daar niet zijn. Innovatie zit altijd aan de rand.
Next practices
Wat wel? Het merendeel van de innovatie in een branche komt van buiten die branche. In feite is dit een symptoom van het ontstaan van nieuwe combinaties. Dat betekent dat als je alleen op je eigen branche let je de innovatie niet ziet aankomen. Hoog in het top10 lijstje houden van je branche, en dus alleen op de 9 anderen letten, is dus geen goede strategie. Het is, zelfs omgekeerd, buitengewoon verstandig je vermogen tot consilience te ontwikkelen: het vermogen om patronen en veranderingen die je ziet in andere domeinen te vertalen in mogelijkheden voor de eigen business.
Een tweede suggestie. Bottom-up innovatie, van onderop, is echt veel effectiever en veel succesvoller dan management-gedreven top-down innovatie. Ga dus veel luisteren op de werkvloer. Stop met dysempoweren van de collega’s daar, een innovatie op zich.
Innovatieve bedrijven zijn doorgaans bedrijven die de kern van hun waarde als business goed begrijpen (core excellence) via inzicht in hun werkelijke ‘negens’. Zij hebben geen ego-gedreven complexiteit nodig en zijn daarmee tot eenvoud in staat zijn en acteren op dit alles bovendien met focus.
Tot slot
Mensen denken bij innovaties vaak aan ingewikkelde en dure projecten. Vreemd, want belangrijke uitvindingen blinken in de regel juist uit door eenvoud. Denk maar aan het wiel, de paperclip, de Post-it of het stijgijzer (een absolute killerapplicatie voor een nieuwe manier van oorlog voeren in de Middeleeuwen). Deze uitvindingen bewijzen dat begrip en inzicht bijna altijd leiden tot eenvoud en duurzame oplossingen.
Het allerbelangrijkste bij innovatie is dat je bereid bent ergens een beetje anders tegen iets aan te kijken. “Anders” te denken. Innovatie begint ’tussen de oren’.
Stimuleer je deze vaardigheid in je organisatie trouwens? Eer je je innovators in het bedrijf? Maken ze carrière of gedoog je hen slechts? Is de baas van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie een innovator?
Innovatie ontstaat nooit op de hoofdwegen in the ‘best practice’ mainstream. Trotseer dus deze tomtom bias die je altijd langs de hoofdweg leidt en ga je eigen weg. Trek je niets aan van de geadviseerde reisroute, hoe beroemd de bron ook is. In mainstream bladen als de Harvard Business Review zul je geen innovaties aantreffen. Hun huidige review proces en hun behoefte aan exposure sluit dit echt uit. Echte innovatie vind je veel dichter bij huis.
Laat anderen je rustig een idioot vinden. Pas dan zul je nieuwe ervaringen op doen, ruimte ervaren, onverwachte ontdekkingen doen en avonturen beleven. Ga vooral te rade bij kunstenaars. Zij leren je de wereld met andere ogen te zien: the creative economy.
Laat die anderen rustig op de hoofdweg. Innoveer en geniet van je ruimte!
