Draait het bij verkiezingen om de politieke partij of om de lijsttrekker? Een vraag waarop wetenschappers en journalisten zich al decennialang stukbijten. Er zijn verschillende manieren om hier antwoord op te geven en een daarvan is het aantal zoekopdrachten dat wordt gedaan in Google. Zet het gemiddelde van de maandelijkse zoekopdrachten naar partijnamen af tegen het gemiddelde van de lijsttrekkers en de interesse van de kiezer wordt meteen duidelijk. Bij de PVV, VVD en GroenLinks draait het om de poppetjes. In aanloop naar het tweede tv-lijsttrekkersdebat deden we onderzoek naar de grootste 11 partijen in de peilingen.
Dit onderzoek is gebaseerd op gegevens die verkregen zijn in Google Adwords en Google Trends in de week van 27 februari 2017 (na het eerste tv-debat). De gemiddelden zijn berekend over de afgelopen 12 maanden.
Bij de PVV, VVD en GroenLinks draait het duidelijk om de lijsttrekkers: Geert Wilders, Mark Rutte en Jesse Klaver. Hun namen worden meer gegoogeld dan de namen van hun partij. Wilders springt qua zoekgemiddelde met kop en schouders boven iedereen uit. Hij bekleedt de toppositie met 49.500 zoekopdrachten per maand. En dat is maar liefst 2 keer zoveel als onze minister-president Rutte.
Het is opvallend dat er bij de PVV, VVD en GroenLinks bijna 2 keer meer wordt gezocht op de naam van de lijsttrekker dan op de partijnaam. Klaver gaat hier zelfs overheen. Zijn naam werd 22.200 keer ingetikt in Google en de partijnaam GroenLinks slechts 9.900 per maand. Klaver en Rutte eindigen samen op de tweede plaats met een gemiddeld zoekvolume van 22.200. Dat maakt Klaver minstens zo populair als Rutte. Of andersom.
Na Wilders, Rutte en Klaver maken de andere lijsttrekkers een vrije val. Asscher komen we als eerste tegen met een zoekgemiddelde van 8.100. Asscher’s PvdA scoort hoger dan haar voorman met een zoekgemiddelde van 14.800 per maand.
Voordat we verdergaan is het van belang om stil te staan bij de betrouwbaarheid van de data. Bij het CDA is extra zorgvuldigheid gewenst, omdat de afkorting ook een andere betekenis heeft. Het is namelijk ook een Poolse website waarop de film Fifty Shades Darker te zien is. Omdat het zoekvolume op de lijsttrekker Buma bijzonder laag is, gaan we er vanuit dat de partijnaam beter scoort dan de lijsttrekker van het CDA.
Marianne Thieme staat haar mannetje en trekt evenveel bekijks als haar Partij voor de Dieren. Bij de PvdA, SP, D66, SGP, 50+ en de CU doet de partijnaam het in Google significant beter dan de lijsttrekker van die partij. Het zoekvolume op de SP is overigens opvallend hoog. Bij de PvdA zou je wellicht een grotere interesse verwachten voor onze vicepremier Lodewijk Asscher. Of zou het komen omdat hij pas in december het lijsttrekkerschap binnenhaalde in de strijd met Diederik Samson?
In Google Trends pakken we de zogenaamde gerelateerde zoekvragen erbij. Waar zocht men nog meer op toen ze op Jesse Klaver of de PVV zochten?
De resultaten bij de meeste partijen leveren niks interessanter op dan ‘poster’, ‘standpunten’ of ‘lijsttrekker’. Maar bij de PVV, SP en GroenLinks zie je ook andere partijnamen tevoorschijn komen. Men is geïnteresseerd in de relatie tussen de SP en GroenLinks, GroenLinks en D66, en van de PVV met D66 of VVD.
De gerelateerde zoektermen van de 6 lijsttrekkers leveren minder inhoudelijke resultaten op dan de partijnamen. Bij de personen draait het meer om sensationele tv-momenten of –relletjes zoals ‘foto Pechtold Wilders’, ‘Jesse Klaver ontmaskerd’, ‘Lubach Wilders’ en ‘Rutte Marieke Elsinga’.
Au, dat doet pijn. Bij Sybrand Buma, Emile Roemer, Gert-Jan Segers, Marianne Thieme en Henk Krol is er niet genoeg volume op een gerelateerde zoekterm om deze te tonen.
Hoewel we ons in dit onderzoek beperkten tot de landsgrenzen, viel ons nog iets op dat we jullie niet willen onthouden. Er is namelijk een flinke piek in interesse vanuit het buitenland voor onze politiek. De zoekterm ‘dutch politics’ is nog nooit zoveel gebruikt in de afgelopen 5 jaar. Mede dankzij het promotiefilmpje ‘America first, the Netherlands second’ uit het tv-programma Zondag met Lubach? De interessepiek strookt met de gedachte dat het buitenland kijkt naar hoe er in Nederland gestemd wordt, als voorbode voor de verkiezingen in Frankrijk en Duitsland. Geert Wilders trekt veel aandacht in het buitenland zien we in Google Adwords. Wereldwijd worden er gemiddeld 110.000 zoekopdrachten naar hem gedaan waarvan 49.500 uit Nederland afkomstig.
Wie gaat het verschil maken in deze verkiezingen, de partij of de lijsttrekker? En in hoeverre heeft Google een vooruitziende blik? Bij de PVV, VVD en GroenLinks hebben de partijleiders in ieder geval veel appeal. Maar bezorgt dat de partij ook extra stemmen? We weten het na woensdag 15 maart.
Deze blogpost is geschreven door Juliëtte Geers (Sdu) en Zohra Wardak (Expand Online).
