Jongeren kijken steeds minder televisie. In plaats daarvan wordt het kijken van korte video’s en vlogs steeds populairder. Jonge vloggers als Enzo Knol en Monica Geuze krijgen voor elkaar wat televisieomroepen niet lukt: de aanhang van honderdduizenden jongeren. Wat is er dan zo aantrekkelijk aan YouTube? En neemt het televisiekijken steeds verder af? Simpel gezegd, YouTube biedt jongeren precies waar zij behoefte aan hebben. Op YouTube kunnen zelf bepalen wat ze kijken, wanneer ze het kijken en waar ze het kijken. Dat gaat met televisie, waar de omroep bepaalt wat er wordt uitgezonden, natuurlijk niet. De jongeren van nu zijn opgegroeid in een wereld waar alles online gebeurt en overal een keuze in is, en dat willen ze ook als het aankomt op televisiekijken. Daarnaast willen jongeren video’s zien die voor hen interessant zijn. Ze willen video’s die grappig, spontaan en echt zijn, en geen programma’s die volgens script worden gemaakt. Jongeren voelen zich betrokken bij de videomakers en sluiten zich aan bij hun belevingswereld. Televisie staat te ver van hen af. Betekent dit dan het einde van televisie?
Uit een recent uitgevoerd kijkonderzoek van Media: Tijd blijkt dat jongeren tussen de dertien en twintig jaar steeds minder lineair televisiekijken, en steeds meer online video’s bekijken. Jongeren zetten steeds minder vaak de televisie aan, maar kruipen in plaats daarvan achter het internet. Een van de populairste online videodiensten van dit moment is het platform YouTube. Die populariteit blijkt onder andere uit het succes van YouTube-kanalen van vloggers als die van Enzo Knol (1,7 miljoen abonnees) en StukTV (1,6 miljoen abonnees). De ‘kijkcijfers’ van hun video’s zijn in vergelijking met programma’s op televisie torenhoog. Waarom kijken jongeren zo massaal naar YouTube? En waarin schiet televisie dan te kort?
Nederlandse jongeren zijn opgegroeid in een maatschappij waar kiezen centraal staat. De consument van nu heeft in alles een keuze. Alles kan tegenwoordig op maat gemaakt worden, van sneakers tot chips-smaken. Jongeren zijn gewend om in alles een keuze te hebben, ook als het aankomt op televisiekijken. Jongeren van nu nemen geen genoegen meer met een vaste programmering die bepaalt welk programma ze op welk moment te zien krijgen. Ze willen zelf kunnen bepalen wat ze te zien krijgen, en ze willen het op elk moment van de dag kunnen zien. Jongeren doen alles online. Ze kopen online, ze praten online, ze daten online en ze kijken dus online. YouTube biedt de ideale oplossing voor deze online behoeften. Het videoplatform is op elk device op elk moment van de dag te bezoeken, en kijkers hebben zelf in de hand welke video’s ze te zien krijgen. YouTube geeft jongeren dus de keuzevrijheid die ze zo graag willen, terwijl televisie die mogelijkheid niet biedt.
Niet alleen de keuzevrijheid van YouTube trekt jonge kijkers naar het platform. YouTube biedt jongeren content aan die zij veel interessanter vinden dan de programma’s die op televisie verschijnen. Het soort video’s wat op YouTube te zien is spreekt de belevingswereld van jongeren aan. Zij hebben geen behoefte aan altijd maar programma’s met een educatieve of sociaal-culturele insteek, zoals veel programma’s van de publieke omroep hebben. Ze hebben behoefte aan video’s die aansluiten bij hun eigen interesses en hun eigen vorm van humor. Op YouTube kan bijna alle soorten content worden geplaatst, zonder dat daar eerst goedkeuring van een omroep of producent voor nodig is. YouTube bevat daardoor een ontzettend groot en divers aanbod aan video’s, waar voor elke jongere wel wat interessants tussen zit.
Een van de populairste fenomenen van YouTube is de ‘vlogger’. Vloggers zijn (vaak) jongeren die hun dagelijks leven filmen, en dit delen op YouTube. Bekende Nederlandse vloggers zijn onder andere Enzo Knol (die met de opbrengst van zijn vlogs een eigen huis kocht), Monica Geuze en Nikkie Tutorials (samen goed voor ongeveer zeven miljoen abonnees). Wat maakt deze vloggers nou zo populair onder jongeren? Dat komt omdat jongeren zich kunnen identificeren met de vloggers. Het zijn echte jongeren, met echte verhalen, waar geen editor of producent tussen is gekomen. Juist het rauwe, amateuristische en ongecensureerde maakt de vlogs aantrekkelijk voor jongeren. De vloggers zijn realistische personages die begrijpen wat jongeren doormaken en wat ze interessant vinden. Daardoor slagen ze erin om precies dat te bieden waar jongeren behoefte aan hebben. Daarnaast is het zo dat bij vloggers een gevoel van reciprociteit heerst. Veel vloggers communiceren daadwerkelijk met hun publiek. Zo kunnen kijkers bijvoorbeeld bepalen waar de volgende vlog over gaat, of krijgen ze de kans om vragen te stellen aan hun favoriete vloggers. Hierdoor ontstaat er een meer gelijkwaardige relatie tussen de vloggers en hun publiek, wat het aantrekkelijker maakt om naar de vlogs te kijken. Verder delen vloggers alles wat ze meemaken, waardoor jongeren het gevoel krijgen dat ze de vloggers echt leren kennen. Ze krijgen niet alleen het perfecte plaatje te zien, maar worden echt betrokken in het leven van de vloggers.
Betekent de populariteit van YouTube onder jongeren dan het einde van de lineaire televisie zoals we die nu kennen? Dat lijkt toch niet erg waarschijnlijk. De afgelopen jaren blijkt dat televisie toch het meest populaire medium is. Het is dan ook niet erg waarschijnlijk dat de televisieschermen de komende jaren uit de woonkamers zullen verdwijnen. Wel zal televisiekijken een andere vorm aannemen. Televisie zal zich steeds meer verplaatsen naar online kanalen, en om jongeren te bereiken zullen omroepen bijvoorbeeld online programma’s kunnen gaan produceren. YouTube zal de functie van televisiekijken niet overnemen, maar er wel een andere invulling aan geven.
Deze blogpost is geschreven door Femke van Leeuwen, derdejaarsstudent Communicatiemanagement aan de Hogeschool Utrecht / een Bachelor of Arts.
