Uitfaseren Coronamelder ingewikkelder dan gedacht

De ontwikkeling en uitrol van de Coronamelder app had, los van de commotie over privacy en beveiliging, nogal wat voeten in aarde. Dat zal iedereen zich nog wel herinneren. Nu blijkt dat ook het uitfaseren van de app bepaald geen sinecure is. Dat blijkt uit een advies van de Begeleidingscommissie Digitale Ondersteuning Bestrijding Covid-19. Die commissie is in mei 2020 door de toenmalige Minister van VWS in het leven geroepen.

Medewerking Apple en Google cruciaal

In het advies (pdf-link) wordt onder andere ingegaan op zaken als de ontwikkeling, uitrol en adoptie van de verschillende Corona-apps. Daarnaast stelt de Begeleidingscommissie dat er nog altijd grote zorgen zijn over de grote hoeveelheden verzamelde persoonsgegevens, waaronder medische data bij de vele partijen.

Dat wordt vooral een uitdaging wanneer deze apps, na afloop van de pandemie, uitgefaseerd moeten worden. De commissie adviseert om een plan te maken (inclusief pro-actief toezicht) voor het laten verwijderen en in ieder geval anonimiseren van covid-data in CIMS, bij de GGD’en en bij particuliere testbedrijven.

Daarvoor is ook de medewerking van Apple en Google van groot belang. “De uiteindelijke afschaffing van CoronaMelder bijvoorbeeld, vereist nog te initiëren Europees overleg met Google en Apple om de tracking van bluetooth berichten in de achtergrond weer uit Android en iOS te verwijderen”, aldus de Begeleidingscommissie.

Verwijderen data en adoptie

Een andere uitdaging wordt de keuze tussen een zogenoemde “waakvlamstand” of de directe en volledige afschaffing van het CoronaToegangsBewijs (zoals CoronaCheck). De keuze die op dit vlak genomen wordt heeft directe gevolgen voor het al dan niet aanhouden van de enorme databases met test- en vaccinatie- en andere persoonsgebonden data, maar ook voor het in stand houden van testinfrastructuur (die nodig zijn voor het uitgeven van herstelbewijzen).

Voor wat de trage adoptie van de Corona-apps benoemt de Begeleidingscommissie een drietal oorzaken:

• In Nederland zijn de verschillende Corona-apps, in tegenstelling tot andere landen, niet gecombineerd.
• In Nederland was het oogmerk om de CoronaMelder te integreren in het BCO. Terugkijkend kan worden vastgesteld dat dit niet is gelukt, of heeft het zelfs averechts gewerkt. GGD medewerkers die testaanvragen boekten of BCO uitvoerden hebben niet stelselmatig de CoronaMelder gepromoot of ernaar gevraagd. Ook waren de handelingsperspectieven voor CoronaMelder gebruikers regelmatig inconsistent.
• Het ministerie had, naast de invoer van vaccinaties en het promoten van CoronaCheck, kunnen inzetten op een meer gestructureerde en intensieve promotie van de CoronaMelder, net als in buurlanden.

“Voor de toekomst zal het combineren van een passieve app als CoronaMelder met een app die actief en frequent gebruikt wordt, tot betere adoptie zal leiden. Te denken valt aan het actief inchecken in publieke ruimtes (zoals in de VK), of een combinatie met CoronaCheck inclusief de mogelijkheid om zelf testuitslagen te uploaden. Bovendien moet vol worden ingezet op een heldere uitleg van de toegevoegde waarde van contact-tracing apps. Ook dat kan bijdragen aan de noodzakelijke adoptie”, aldus de Begeleidingscommissie in haar slotadvies.