Even een selfie op Instagram zetten, dat doen de meeste mensen niet in een seconde. Veel mensen gaan toch even alle filters af om te zien of het mooier kan. Sommige mensen zetten zelfs al voor ze de foto schieten een filter over hun foto heen. Dat kan heftig zijn, zoals die van Snapchat of Instagram, of iets normaler, zoals die van smartphones zelf. Zelfs babies en honden moeten eraan geloven. Al die filters: gaan we onszelf daar niet anders door zien? Hier is veel onderzoek naar gedaan en wat blijkt: ja. Tenminste, voor zover het gaat om jongeren en volwassen mensen.
Op zich komt het in elke generatie voor: het constante vergelijken met anderen. Of dat nu is op de sportclub of op social media: het brein van de mens zit nu eenmaal zo in elkaar. Het spijtige is alleen dat op social media de filters vaak erg hetzelfde zijn, waardoor we een heel homogeen beeld van schoonheid krijgen. Vroeger waren dat misschien zo wit mogelijke, romige vrouwen, zoals Rubens ze schilderde: inmiddels is dat een zongekuste egale teint met dikke Kylie Jenner-lippen en grote ogen met een flinke rand wimpers. En voor mannen geldt uiteraard iets anders: grote spieren, witte tanden en een volle kop met haar.
Dat zie je ook terug in wat mensen aan plastische chirurgie laten doen en met botox en fillers: de huid moet zo strak mogelijk, terwijl de lippen steeds verder worden opgepompt. Zet een gemiddeld televisieprogramma zoals Ex on the Beach aan en de vrouwen lijken vaak wel Siamese tweelingen door hun exact dezelfde looks. We zijn zo gewend om die looks te zien, dat mensen het tegenwoordig qua filters nog maar 60 procent van de tijd kunnen herkennen dat er ook echt een filter is gebruikt, zo blijkt uit een studie.
Dat is een probleem, want hierdoor krijgen mensen ongezonde schoonheidsidealen om na te streven. Facebook en Instagram weten ook dat het gebruik van filters een enorm slechte invloed heeft op jongeren. Dit blijkt uit documenten die de Washington Post onder ogen kreeg.
In de artikelen rondom The Facebook Papers publiceerde de krant het allemaal: Facebook weet heel goed dat het samen met Instagram een slechte invloed heeft op de mentale gezondheid van met name jongeren. Een aantal ongemakkelijke weken volgden voor Meta, het moederbedrijf, maar er veranderde weinig, behalve dat ouders wat meer controle kregen, er iets werd gedaan aan doomscrolling en Instagram voor Kinderen on hold werd gezet.
We zijn door het coronavirus en de beperkingen hieromtrent steeds meer social media gaan gebruiken, dus het probleem groeit. Social mediagebruik schijnt zelfs 20 procent te zijn gestegen sinds begin 2020. Uit onderzoek blijkt zelfs dat mensen een kwart meer tijd besteden dan normaal aan het bewerken van hun video’s en foto’s.
Psychologen maken zich er grote zorgen om: hoe meer je een filter op jezelf zet, hoe meer het beeld van je spiegel niet meer past bij hoe je jezelf graag wil zien, namelijk met filters. Tot je elke spiegel gaat ‘haten’ omdat dit een beeld van jezelf geeft dat niet past bij hoe je jezelf inmiddels ziet. Immers zijn de enige momenten dat we onszelf zien ofwel in een spiegel, ofwel op een foto of video. Als die tweede categorie allemaal gefilterd zijn, dan wordt de spiegel een steeds vreemdere gewaarwording.
Logisch dus dat je dan eerder overstapt op cosmetische chirurgie. Iets wat ook constant door celebrities wordt geadverteerd. Uit een onderzoek uit 2021 onder 200 jongeren van 13 tot 21, bleek dat mensen die wekelijks een beautyfilter gebruiken vaker aan de cosmetische chirurgie willen. Op hun leeftijd al.
Ook gaan jongeren al vroeg make-up dragen, want dat is de niet-chirurgische manier om jezelf cosmetisch op te poetsen: shapen, dikkere lippen creëren: alles voor die Kardashian-look. Je ziet het zelfs terug in de mode: alles zijn nude-tinten en egale kleuren, typisch iets waar de Kardashians bekend om zijn.
Wat we net stelden, over hoe mensen zich altijd hebben gemeten met anderen, dat klopt, alleen brengt social media er een heel ander perspectief bij: je gaat namelijk jezelf vergelijken met jezelf met filter. Dat is waarom er zoveel aandacht is voor social media-filters en hun invloed op mensen: ze hebben invloed die veel dieper gaat en nog veel directer is dan jezelf slechts naast het hoofd van Kim Kardashian of een fitnessguru zetten: je zet jezelf naar een soort verknipte versie van jezelf.
Helemaal als mensen die fakeversie ook nog eens gaan liken, dan krijg je er ook nog een shot dopamine van waardoor je dat weer wil voelen. Hierdoor ga je mogelijk steeds vaker filters gebruiken, waardoor je je echte zelf steeds minder ziet en de weg naar plastische chirurgie steeds meer vrij komt. Kortom, je creëert een spiraal waar je maar moeilijk uit kunt komen.
Kortom, door al die filters op social media en de likes die we daar vervolgens op krijgen, gaan we onszelf anders zien. We vinden door steeds hetzelfde plaatje te zien alleen maar meer manieren waarop wij niet in het plaatje passen.
Hierdoor raden psychologen aan om minder tijd op social media te spenderen en op een vriendelijkere manier met je lijf bezig te zijn om je gezond en lekker in je vel te voelen. Probeer zelf eens foto’s zonder filters te plaatsen en help jezelf herinneren dat social media nu eenmaal een beeld wegzetten dat niet realistisch is. ‘Blijf (bij) jezelf’, luidt het devies, want uiteindelijk zijn we volgens experts zonder die filters beter af dan met.
