Instagram mag zijn algoritme net hebben aangepast om TikTok-video’s minder prioriteit te geven, het is over het algemeen voor velen een doos van Pandora. De Europese Unie wil daarin verandering brengen, want onder nieuwe wet- en regelgeving zullen techbedrijven met de billen bloot moeten gaan over hun algoritmen. Dat is echter niet het enige. Dit is alles wat je moet weten over de Digital Services Act en de invloed ervan op social media.
Vanmorgen is de EU akkoord gegaan met de algemene regels die straks tot die Digital Services Act behoren. De grote lijn is dat techbedrijven zoals Facebook en Twitter meer verantwoordelijkheid krijgen over de content die op hun platforms staat. Iets waar Mark Zuckerberg niet blij van zal worden: hij is immers de persoon die altijd heeft gezegd dat Facebook slechts het ‘dorpsplein’ is, maar wat mensen die op dat plein lopen besluiten te roepen, is niet zijn verantwoordelijkheid.
Inmiddels heeft hij daar al meerdere malen aanpassingen aan moeten doen: onder andere door de gevaarlijke verspreiding van nepnieuws tegen te gaan. Er zitten wel degelijk moderators op Facebook om content die echt niet door de beugel kan te beoordelen, te screenen en eventueel offline te halen. In de Digital Services Act ligt nog meer de nadruk op het verwijderen van illegale content en illegale producten: dat moet bijvoorbeeld sneller. Daarnaast moeten platforms open kaart spelen: laten zien hoe hun algoritmen werken.
Doen ze dat niet volgens de regels, dan staan daar flinke boetes tegenover. Ze kunnen oplopen tot wel 6 procent van de jaarlijkse omzet van deze bedrijven. Ter illustratie: de jaaromzet van Facebook was in het jaar 2020 85,9 miljard dollar (79 miljard euro). 6 procent daarvan is dus een zeer, zeer aanzienlijk bedrag. De Europese Unie wil hiermee Europese burgers beschermen. Zoals het zelf stelt: “Dingen die offline illegaal zijn, zouden online ook illegaal moeten zijn. Hoe groter een bedrijf, hoe groter zijn verantwoordelijkheid hierin.”
Platforms moeten niet alleen illegale content screenen en verwijderen: het moet ook een verklaring geven waarom bepaalde illegale content is verwijderd. Gebruikers moeten de kans krijgen om hiertegen in beroep te gaan. Het is echter per land (!) wanneer content als illegaal wordt beschouwd, wat dit wel erg ingewikkeld maakt voor techbedrijven. Ook staat er in de Digital Services Act iets over nepnieuws in bijvoorbeeld tijden van oorlog en de verantwoordelijkheid die men wordt geacht te nemen.
Reden voor veel mensen om helemaal niet zo blij te zijn met die Digital Services Act. Niet alleen mensen die bij techbedrijven werken, maar ook zien niet alle internetgebruikers die nieuwe regelgeving zitten. Het zou juist het internet beperken en een minder vrije plaats maken. Er wordt immers straks meer gecensureerd.
De Digital Services Act bevat nog veel andere aspecten waarmee techbedrijven rekening moeten houden. Zo moeten aanbevelingssystemen helder worden gemaakt voor gebruikers en mogen deze niet gebaseerd zijn op profilering. Dat is bijvoorbeeld mede waarom Instagram de optie heeft teruggebracht om een chronologische tijdlijn weer te geven. Ook is het niet meer geaccepteerd om leuren zo te gebruiken dat het bijna niet zichtbaar is.
Denk bijvoorbeeld aan een advertentie of pop-up in een donkere modus waarbij de ‘nee’-optie heel donkergrijs is en de ‘ja’-optie wit. In het verlengde daarvan moet het net zo makkelijk zijn om een abonnement op te zeggen als aan te gaan. Onderzoekers moeten daarnaast meer toegang krijgen tot belangrijke gegevens van de online platforms, zodat ze dit kunnen gebruiken in onderzoeken naar hoe online risico’s evolueren.
Tot slot mogen advertenties ook niet meer worden gericht op basis van seksuele geaardheid, etniciteit of religie, naast dat minderjarigen überhaupt geen gerichte advertenties te zien mogen krijgen. Overigens is het niet zo dat dit allemaal voor alle platformen geldt, want de EU maakt wel verschil in grotere en kleinere platforms. Hoe groter je bent, hoe meer macht je hebt, maar ook meer verantwoordelijkheid en meer verantwoording om af te leggen aan zowel je gebruikers als onderzoekers en de EU.
De Digital Services Act is sinds vandaag goedgekeurd door alle lidstaten van de EU, maar de tekst moet nog worden opgesteld en officieel worden ‘verkozen’ als officiële tekst en dus ook officiële wet- en regelgeving. Uiteindelijk is wel al duidelijk wanneer de regels van kracht zijn: dat is ofwel 1 januari 2024, of 15 maanden nadat die stemming is geweest op de uiteindelijke tekst van de nieuwe wetgeving.
Net welke later is, want de EU wil bedrijven wel de kans geven om het een en ander in orde te maken om ook aan al die regels te kunnen voldoen. Het zijn er immers nogal wat. We verwachten de komende tijd alvast veranderingen te zien bij verschillende grote techbedrijven, in voorbereiding op die harde datum die nog volgt na stemming.
