Het is in Nederland goed gesteld met de digitale geletterdheid. Volgens het CBS zijn we in Nederland procentueel gezien het beste land van heel Europa qua digitale geletterdheid. Dat is goed nieuws, maar we blijken toch nog veel blinde vlekken te hebben. Bovendien is bij ons 83 procent van de Nederlanders in staat om digitale basisvaardigheden uit te voeren: en dat mag van ons wel een beetje meer zijn. Dit is hoe we er samen voor zorgen dat er een betere digitale geletterdheid is in Nederland.
83 procent is een goed aantal, maar het betekent dat 17 procent van de Nederlanders geen digitale basisvaardigheden heeft. Die mensen komen hierdoor minder makkelijk mee in de maatschappij en we willen natuurlijk niemand buiten sluiten. Tegelijkertijd is het wel eens tijd voor sommige technologieën om door iedereen omarmd te worden. Denk maar aan PostNL dat geen briefjes meer in de deur doet, maar in de app meldingen stuurt.
Er wordt vaak onterecht gedacht dat het alleen ouderen zijn die digitale basisvaardigheden missen. Dat is geen gekke gedachte: het wordt naarmate je ouder wordt ook daadwerkelijk moeilijker om met alle snelle innovaties mee te gaan. Maar ook onder jongeren zien we dat zeker niet iedereen digitaal even goed kan meekomen. Voor veel mensen zijn apps, telefoons, het internet, social media, allemaal gesneden koek. Maar dat geldt niet voor iedereen. Bovendien is het de vraag waar je die skills leert.
Je kunt het zien als een soort dyslexie: iemand heeft heel veel moeite te begrijpen hoe apparatuur werkt en dit is ook moeilijk om diegene wel te laten begrijpen. Het wordt ook wel ‘computational thinking’ genoemd en het heeft alles te maken met een andere manier van denken die je nodig hebt om computers te gebruiken. Het helpt om dan trucjes te leren waardoor iemand wel kan leren omgaan met software. Maar digitale basisvaardigheden hebben niet alleen te maken met software. Ook privacy en is er bijvoorbeeld deel van.
Hoe verbeter je digitale geletterdheid? Dat is onder andere te bewerkstelligen door er al vroeg mee te beginnen. Een kind bijvoorbeeld speelgoed geven dat technologie bevat, zodat het leert dat als het op een knop druk, er iets gebeurt. Maar ook op school moet er meer aandacht komen voor juist kinderen die niet zo lekker meekomen op de computer. Niet ervan uitgaan dat kinderen met hun telefoons en tablets toch alles al weten, maar juist echt stap voor stap uitleggen en kijken wie er vragen stelt die erop kunnen duiden dat iemand moeite heeft met computers.
Daarnaast kunnen we er vanuit de IT ook meer aan doen: websites toegankelijk maken. Dat heeft niet alleen te maken met mensen die een visuele beperking hebben of bijvoorbeeld Nederlands niet als moedertaal hebben. Het heeft ook te maken met hoe je bepaalde knoppen toont voor mensen die een website enorm overweldigend vinden. Tot slot is er ook veel geduld nodig: als computers en telefoons gesneden koek voor je zijn, dan is het vaak heel vermoeiend om met iemand bij wie dat niet zo is iets op de computer te doen. De een ziet het nu eenmaal meteen als je zegt: “Ga nu naar start”, terwijl een ander dan het hele scherm begint te scannen op zoek naar een knop die ‘start’ heet.
De fout van mensen die digitaal geletterd zijn is dat ze te snel over de problemen heenstappen en het dan zelf wel doen. Of denken dat als ze het even laten zien, het wel blijft hangen. Er is meer tijd en meer geduld nodig. Hoe moeilijk het ook kan zijn, omdat voor velen software juist zo intuïtief werkt: je moet terug naar de basis. Gelukkig gaat het in Nederland echt wel de goede kant op, maar we moeten tegelijkertijd met zijn allen helpen om aan het gebrek aan digitale geletterdheid bij anderen te werken.
Een deel is helpen de vaardigheden wel te leren en IT beter te begrijpen, maar een ander deel is om het uit de taboesferen te halen. Zorgen dat mensen zich niet hoeven te schamen of zich dom voelen, maar juist iemand de kans geven om te laten zien wat hij of zij wel kan, zodat je daarop kunt voortborduren. Vraag het ook om je heen: zijn er mensen die worstelen met digitale vaardigheden? Hoe willen ze geholpen worden? Op die manier hebben we volgend jaar hopelijk een nog hoger percentage mensen waarmee het met de digitale vaardigheden wel snor zit.
