Het was vrij groot nieuws: wetenschappers namen deze week een zonnevlam waar: een explosie op de zon. Maar een flinke: NASA’s ruimtesonde Solar Dynamics Observatory wist de klap op beeld vast te leggen. Zo’n stevige zonnevlam hadden wetenschappers sinds 2017 niet gezien. Maar wat is dat nu precies, zo’n zonnevlam, en wat heeft het voor de aarde te betekenen?
In de magnetische velden die als een soort deken om de zon liggen, zit energie opgeslagen. Wanneer die energie plots vrijkomt, dan heb je te maken met een explosie die we zonnevlam noemen. Zo’n zonnevlam zorgt meteen voor resultaat op de zon zelf: er komt straling door het hele elektromagnetische spectrum (alle elektromagnetische straling). De zonnevlam is daardoor merkbaar.
Zoals we het eerder wel eens hebben gehad over hoe zonnewinden voor veranderingen zorgen in het elektromagnetisch spectrum. En dat spectrum is niet zomaar iets dat zich in de ruimte bevindt en daarmee uit. Het heeft invloed op satellieten en ruimtevaartuigen. Klinkt dat nog steeds ver-van-je-bed? Het is ook van toepassing op radiocommunicatie en navigatiesystemen. Kortom: dingen die op de zon, 150 miljoen kilometer bij ons vandaan gebeuren, zijn dus wel degelijk van invloed op aarde.
Die explosies op de zon zijn ook wel enigszins te voorspellen. Waar wij elke zeven jaar volledig uit nieuwe cellen bestaan, heeft de zon elke 11 jaar zo’n soort cyclus. Het einde van die 11 jaar wordt het zonnemaximum genoemd en daar stevenen we nu op af: in 2025 belooft het helemaal een spektakel te worden. NASA houdt het scherp in de gaten: niet alleen omdat het interessant wetenschappelijk materiaal is, maar dus ook omdat het daadwerkelijk ons leven op aarde kan beïnvloeden.
Zo ook de zonnevlam die eerder deze week werd waargenomen: die zorgde ervoor dat golfradioverbindingen boven Amerika tijdelijk wegvielen. In dit geval werden radiosignalen van 30 MHz en lager voor een half uur verstoord. Dat is best lang en dat maakt dus wel indruk. Deze klasse was een variant van klasse X2,8: de hoogste klasse die er is. De X-klasse kan radioverbindingen en zelfs elektriciteitscentrales doen uitvallen. Er zijn nog twee andere klasses: C, dat zijn kleine uitbarstingen die we eigenlijk niet merken, en M, die een kleine radioverstoring veroorzaken.
Het heeft echter meer invloed. Zo komen er energiedeeltjes en magnetische velden in de ruimte terecht die waarschijnlijk op 17 december de aarde bereiken. Dit heten coronale massa-ejecties en die kunnen best gevaarlijk zijn, want ze zijn de veroorzakers van geomagnetische stormen die elektriciteitsnetwerken kunnen verstoren. Het heeft ook een mooie bijkomstigheid, want het noorderlicht, het aurora, wordt hierdoor versterkt. Wie weet zien we zelfs in Nederland dit weekend dus wel weer een noorderlicht. En dat heb je dan waarschijnlijk te danken aan de zon.
