Het was gisterochtend al meteen groot nieuws: die dag zou de Doomsday clock een nieuwe tijd krijgen. We verwachtten allemaal dat het nu wel een minuut voor twaalf zou zijn, maar dat is niet zo. De oorlog in Israël blijkt geen reden om de symbolische klok een beetje dichter tegen die 12 uur te zetten: waarbij 12 uur een wereldwijde catastrofe betekent.
Veel mensen vonden het jaar 2023 zwaarder dan 2022. Dat komt mede door de oorlog in Israël, maar ook de recent gestarte oorlog in Sudan, terwijl die in Oekraïne nog steeds woedt, en de wereld ook nog steeds verdeelder lijkt te raken, zoals onder andere de verkiezingen in ons eigen land hebben laten zien. Desondanks vinden de wetenschappers die verantwoordelijk zijn voor die doemdagklok niet dat de wereld er nu slechter voorstaat dan in 2022.
We staan dus niet dichterbij onze ondergang dan een jaar geleden. Nog steeds is het anderhalve minuut voor middernacht. Hoewel wij dachten dat het wel 30 seconden dichterbij dat noodlottige tijdstip zou zijn, vinden wetenschappers blijkbaar geen reden om dat te doen: zelfs 10 seconden niet, terwijl dat wel gebeurde vorig jaar, juist door die oorlog in Oekraïne. Vorig jaar stonden de wijzers al dichterbij die twaalf uur dan sinds het begin van de klok in 1947, maar dit jaar blijft dat dus hetzelfde. Wetenschappers zijn nog steeds bang dat de oorlog in Oekraïne een nucleaire oorlog zou kunnen worden, maar wijst daarbij niet alleen naar Rusland. Ze geven aan dat ook China en de Verenigde Staten hun kernwapens blijven moderniseren en hun arsenaal blijven uitbreiden.
Helemaal de oorlog in Gaza negeren doen de wetenschappers niet: ze erkennen dat dit kan betekenen dat er een breder conflict ontstaat in het Midden-Oosten. Nu is het vaker onrustig in die streek, maar dit lijkt toch ernstiger dan wat we de laatste jaren hebben gezien. Toch zijn de wetenschappers het erover eens dat dit niet betekent dat de wijzer een beetje doortikt. Terwijl ze zelf ook nog andere problemen aanstippen: 2023 was bijvoorbeeld het warmste jaar op aarde, ooit. Klimaatrampen, broeikasgassen, het gaat maar door en er wordt te weinig gedaan om de klimaatverandering aan te pakken, stellen ze.
Ook een ander populair en zeer opkomend potentieel gevaar is kunstmatige intelligentie. AI, maar ook genetische manipulatie, worden door de experts ook aangestipt als problematisch, zeker zonder wetgeving. Fake news verspreidt zich makkelijker, maar ook autonome wapens kunnen een bedreiging zijn. Ook daar zijn meer regels nodig. Hebben de wetenschappers niets positiefs gezegd? Ja, één ding, dat wel wordt geïntroduceerd door iets veel minder moois..
“De wereld dreigt nu al een doelstelling van het klimaatakkoord van Parijs te overschrijden – een temperatuurstijging van niet meer dan 1,5 graden Celsius boven het pre-industriële niveau – vanwege onvoldoende toezeggingen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en onvoldoende uitvoering van reeds gedane toezeggingen. Om verdere opwarming een halt toe te roepen, moet de wereld de kooldioxide-uitstoot tot nul reduceren. De wereld investeerde een recordbedrag van 1,7 biljoen dollar in schone energie in 2023 en landen die de helft van het bruto binnenlands product van de wereld vertegenwoordigen, beloofden hun capaciteit voor hernieuwbare energie te verdrievoudigen tegen 2030.”
Het is positief, maar de wetenschappers zeggen dat dat alles teniet werd gedaan door investeringen in fossiele brandstoffen à 1 biljoen dollar. “Als de inspanningen niet aanzienlijk worden opgevoerd, zal de tol aan menselijk leed als gevolg van de klimaatverandering onverbiddelijk toenemen.”
Kortom, voor ons voelt het door al deze zaken meer alsof we 80, 70 of misschien zelfs maar 60 seconden tot mindernacht zijn. Blijkbaar zien de wetenschappers het toch iets positiever in, al benadrukken ze wel dat om de klok terug te zetten, veel werk gedaan moet worden: “Iedereen op aarde heeft er belang bij om de kans op een wereldwijde ramp als gevolg van kernwapens, klimaatverandering, vooruitgang in de biowetenschappen, ontwrichtende technologieën en de wijdverspreide corruptie van het informatie-ecosysteem van de wereld te verkleinen. Deze bedreigingen, afzonderlijk en in hun onderlinge wisselwerking, zijn van een dusdanige aard en omvang dat geen enkele natie of leider ze onder controle kan krijgen.”
De wetenschappers benadrukken dat samenwerking de sleutel is. “Dat is de taak van leiders en naties die samenwerken in de gedeelde overtuiging dat gemeenschappelijke bedreigingen gemeenschappelijke actie vereisen. Als eerste stap, en ondanks hun diepgaande meningsverschillen, zouden drie van ’s werelds leidende mogendheden – de Verenigde Staten, China en Rusland – een serieuze dialoog moeten aangaan over elk van de hier geschetste mondiale bedreigingen. Op het hoogste niveau moeten deze drie landen verantwoordelijkheid nemen voor het existentiële gevaar waar de wereld nu voor staat. Zij hebben de capaciteit om de wereld terug te trekken van de rand van een catastrofe. Ze moeten dat doen, met duidelijkheid en moed, en zonder uitstel.”
Het is jammer, maar waar: je kunt er als individu zeker iets aan doen om te zorgen dat de problemen niet groter worden, door bijvoorbeeld meer te doen om duurzaamheid van de aarde te stimuleren. Echter zijn de grote zaken die moeten gebeuren, niet binnen ons bereik: dat is aan de wereldleiders die de VS, China en Rusland runnen, en daarbij is verzoening en een goede band opbouwen nog erg ver weg. Doem daarentegen, dat is heel dichtbij, want 90 seconden, dat is aanzienlijk minder dan net na de koude oorlog, toen de klok met 17 minuten voor 12 op een stuk positievere plek stond.
