Het is vandaag de eerste maandag van de maand en dat betekent dat we om 12:00 uur weer kunnen genieten van een wieee-oeeehhh-geluid dat door de straten schalt. Voor sommige toeristen is dat even schrikken, dat testmoment van ons luchtalarm. Binnenkort gaat het verdwijnen. Niet alleen het testen, maar het luchtalarm an sich. En daar is niet iedereen het mee eens.
Het kabinet heeft bekendgemaakt dat het luchtalarm eind 2025 verdwijnt. Het is dus niet alleen het testmoment dat weggaat: het hele luchtalarm wordt volgend jaar verwijderd. Waarom? Omdat de Nederlandse overheid meent dat het NL-Alert-systeem voldoende is. Sterker nog, het bereik van NL-Alert zou beter zijn. Ongeveer iedereen heeft wel een telefoon en kan zo’n NL-Alert ontvangen, waarbij ook nog eens veel meer informatie kan worden gegeven dan slechts zo’n alarm dat klinkt.
Het is een omstreden plan, waarvan onder andere Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond zegt tegen NOS dat het onverantwoord is en dat beide systemen benodigd zijn om mensen over noodsituaties te informeren. Hij maakt zich daarbij vooral zorgen over het percentage mensen dat wel een NL-Alert kan ontvangen, namelijk 92 procent. In zijn regio worden dan 100.000 mensen niet geïnformeerd. Tegelijkertijd is het de vraag wie die mensen zijn: zijn het bijvoorbeeld veel mensen in verzorgingshuizen die van het personeel wel zullen horen dat er iets gaande is, of is dit een heel andere groep?
Dat is echter niet het enige probleem. Voor mensen die laaggeletterd zijn geldt dat ze mogelijk niet begrijpen wat er in de NL-Alert staat. Dit is een wat vreemd argument, aangezien het luchtalarm helemaal geen extra informatie geeft. Maar er wordt ook gesteld dat sirenes wat steviger in hun schoenen staan dan smartphones die netwerk of stroom kunnen verliezen.
Als het luchtalarm verdwijnt betekent dat het einde van een tijdperk. Het luchtalarm is er sinds 1952, maar het alarmsysteem is in de jaren ‘90 wel flink op de schop gegaan. Die test op de eerste maandag van de maand is gestart in 2003. Als ze tijdens de test gaan, gaan ze 1 minuut en 26 seconden af, gaat het om een echte situatie, dan is het 3 minuten achtereen, en daarna nog een keer 3 minuten achtereen.
Elke eerste maandag van de maand wordt er in 112-meldkamers op een knop gedrukt om de alarmpalen te laten klinken. De brandweermensen die normaliter de telefoon opnemen bij 112 zijn ook verantwoordelijk voor het laten klinken van dat bekende alarmgeluid. En ja, dat gebeurt echt handmatig. Het doel van het luchtalarm is om mensen te alarmeren over een luchtaanval of gevaarlijke stoffen die in de lucht zijn vrijgekomen bij een brand. Als je het alarm hoort, dan geldt: ‘Ga naar binnen, sluit deuren en ramen en zoek naar informatie via de media.” Ook is het verstandig de ventilatie uit te zetten.
Zeker nu er ook NL-Alert is merk je dat dit vaak wordt ingezet: het luchtalarm is wel een stapje verder. Laatst bij een brand kregen wij bijvoorbeeld een NL-Alert, maar ging het luchtalarm niet af. Tegelijkertijd is niet iedereen fan van NL-Alert, omdat het heel hard is wanneer je oordopjes in hebt. Ook zien we op social media dat veel mensen niet begrijpen waarom het niet naast elkaar kan bestaan. Er zijn zelfs mensen die zeggen dat het bij het culturele erfgoed van Nederland hoort. Het zal ons dan ook niet verbazen dat het kabinet deze plannen misschien toch nog even uitstelt.
