De naburige rechten zijn wat minder bekende rechten binnen de creatieve industrie. Ze gaan vooral over het uitvoeren en uitzenden van creatieve werken en zijn vastgelegd in de Wet op de Naburige Rechten (WNR). Volgens artikel 7 van de WNR moeten degenen die voor commerciële doeleinden muziek spelen of uitzenden, hiervoor een billijke vergoeding betalen. Die moeten ze betalen aan producenten en uitvoerende kunstenaars, of degenen die hun rechten hebben verkregen. Omdat dit natuurlijk behoorlijk ingewikkeld kan worden, is er een collectieve beheerorganisatie die deze rechten regelt: Sena (Stichting ter Exploitatie van Naburige rechten).
In de praktijk komt het nogal eens voor dat men zich niet aan betaling voor deze rechten houdt. Zo waren er een paar organisatoren van dance evenementen die al lange tijd wanbetalers waren en zich niet hielden aan eerdere via de rechtbank gemaakte betaalafspraken met Sena. De organisatoren gaven steevast niet goed op wat ze moesten betalen en betaalden ook te laat of niet. Sena eiste onder meer nakoming van betaling en van de juiste opgaven en een verbod op het gebruik van muziek zolang daar niet aan was voldaan. De organisatoren beweerden dat zij de betalingen hadden gedaan en wilde hiervan een verklaring voor recht, zodat ze zich op de in de afspraken bedongen finale kwijting zouden kunnen beroepen.
Voor deze kwestie keek de rechter enerzijds naar de Wet op de Naburige Rechten, maar ook naar de gemaakte afspraken. Daarbij werd niet alleen gekeken naar wat er letterlijk was opgeschreven, maar ook naar wat de partijen daarmee bedoeld hebben (het Haviltex-principe). Daarbij was het belangrijk dat de vorderingen in de procedure in het verlengde van die afspraken liggen, dus er kunnen op basis van de eerdere gemaakte afspraken geen nieuwe vorderingen worden ‘verzonnen’.
Dat betekent dat de rechter inderdaad oordeelde dat de organisatoren de afspraken moeten nakomen, tijdig goede opgaven moeten doen en tijdig moeten betalen. Maar vorderingen die niet eerder in de afspraken voorkwamen werden afgewezen. Tegelijkertijd was de rechter het met Sena eens dat er sprake is van niet nakomen van de afspraken en structurele wanbetaling, terwijl de organisaties dit makkelijk hadden kunnen voorkomen. Dus geen verklaring voor recht dat de organisaties betaald hebben.
Het op commerciële basis uitzenden van een liedje lijkt misschien niet veel bijzonders, maar er zijn verschillende rechten aan verbonden. Rechthebbenden zijn niet alleen de makers, maar ook degenen die uitvoeren en uitzenden. Ook zij hebben rechten waar vaak betaalafspraken aan zijn verbonden.
[Fotocredits – mg photo © Adobe Stock]
