Binnen dit artikel wil ik ingaan op de potentiële gevaren van mini-kettingzagen. Voordat ik echter inzoom op dergelijke momenteel sterk in opkomst zijnde mini-kettingzagen, is een bredere introductie met betrekking tot reguliere of grote kettingzagen op zijn plaats. Zonder een goed begrip van reguliere kettingzagen zijn de gevaren van mini-kettingzagen namelijk niet goed voor het voetlicht te brengen.
Gebruikers van reguliere kettingzagen betreffen enerzijds professionele gebruikers die goed zijn geïnstrueerd en anderzijds gelegenheidsgebruikers die geen of een minimale gebruiksinstructie hebben ondergaan. Gebruiksinstructie richt zich o.a. op het in de juiste positie hanteren van de kettingzaag, de mogelijkheden van beschermende veiligheidskleding en het zoveel mogelijk voorkomen van terugslag of kickback van de kettingzaag.
Met name gelegenheidsgebruikers lopen een verhoogd risico, omdat ze de kettingzaag vaker in een onjuiste positie hanteren, vaker geen beschermende veiligheidskleding dragen en zich vaker onvoldoende bewust zijn van de gevaren van terugslag of kickback. Wat niet wegneemt dat ook geïnstrueerde professionele gebruikers te maken zullen krijgen met de gevaren van terugslag of kickback.
Het voornaamste gevaar van reguliere kettingzagen bestaat dus uit terugslag of kickback. Het ontstaat wanneer de zaagketting sterk vertraagd of ingeklemd raakt en betreft de overdracht van het momentum van de motor vanaf de vertraagde/ingeklemde zaagketting over het zaagblad naar de kettingzaag zelf. Terugslag van een kettingzaag kan ontstaan:
Terugslag van een kettingzaag kan zowel naar voren, naar achteren of naar boven plaatsvinden, afhankelijk van welk deel van de zaagketting precies sterk vertraagd of ingeklemd raakt. De terugslag vindt per definitie tegengesteld plaats aan de beweging van de ter plaatse sterk vertraagde of ingeklemde zaagketting.
In de ernstigste gevallen slaat de kettingzaag achterwaarts omhoog richting iemands hoofd, nek en schouders. Doordat de zaagketting na het loskomen uit de inklemming vaak weer snel op gang komt, kan deze bij lichamelijk contact tot ernstige verwondingen leiden.
In bijgaande Engelstalige veiligheidsvideo wordt het verschijnsel van kickback tot in detail nader uitgelegd en uitgebeeld.
Onder gelegenheidsgebruikers gebeuren met name veel onnodige ongelukken doordat ze het kettingblad boven de lijn van hun middenrif hanteren of met kettingzagen op ladders of op trappen werken. Als gevolg van dergelijke relatief onstabiele posities zijn in dat geval zelfs de minder ernstige kickbacks onvoldoende te hanteren. In welke gevallen ernstige ongelukken kunnen ontstaan, doordat gebruikers met een draaiende zaagketting achterover vallen.
Professionele gebruikers gebruiken daarentegen vrijwel zonder uitzondering het stabielere platform van een hoogwerker.
Mini-kettingzagen op accupower zijn de afgelopen tijd ontzettend populair geworden vanwege hun enorm handzame formaat. Ze brengen echter onvermoede gevaren met zich mee voor argeloze consumenten. Mini-kettingzagen op accupower zijn met één hand te bedienen en snijden moeiteloos door takken of stammen tot een centimeter of tien. Ze staan waarschijnlijk op menig verlanglijstje voor de komende feestdagen. Realiseer je echter dat je in dat geval een apparaat kado geeft dat voor zeer ernstig letsel kan zorgen.
Niet in het minst zit het gevaar ‘m in het feit dat de gebruiksdrempel voor mini-kettingzagen vele malen lager ligt dan voor reguliere kettingzagen. Zodanig veel lager dat veel gebruikers betrekkelijk onervaren zullen zijn en zich nauwelijks zullen realiseren dat ze met een potentieel levensgevaarlijk stuk gereedschap werken. Van enige gebruiksinstructie met betrekking tot het in de juiste positie hanteren, de mogelijkheden van beschermende veiligheidskleding en het zoveel mogelijk voorkomen van terugslag of kickback zal daarom doorgaans geen sprake zijn.
Doordat je mini-kettingzagen in tegenstelling tot reguliere kettingzagen met slechts één hand bedient, zal terugslag eerder tot controleverlies leiden. Met name omdat het lichtgewicht ontwerp actief uitnodigt de mini-kettingzaag boven de lijn van jouw middenrif, op een ladder of op een trap te hanteren.
Hoewel de terugslag vanwege de relatief kleine elektrische motor aanzienlijk beperkter zal zijn dan bij een reguliere kettingzaag, kan de éénhandshantering in combinatie met het hanteren van de mini-kettingzaag boven de lijn van jouw middenrif, op een ladder of op een trap niettemin tot potentieel ernstige val- en snijongelukken leiden.
Een mini-kettingzaag op accupower is een relatief goedkoop apparaat waarvoor het economisch nauwelijks uitkan om deze periodiek te laten nakijken of ‘servicen’. Ook zal de gemiddelde onervaren gebruiker de kettingspanning niet periodiek aanpassen voor optimale performance en minimale kettingslijtage.
Mede in combinatie met de op termijn onvermijdelijke slijtage van de relatief erg dunne zaagketting vrees ik dat dit na verloop van tijd kan leiden tot het aflopen van de ketting, kettingbreuk of zelfs het loslaten van fragmenten van de zaagketting.
Mini-kettingzagen bieden hiertegen als gevolg van hun kleine formaat vervolgens volstrekt onvoldoende structurele bescherming. Bescherming die een reguliere kettingzaag vanwege het formaat en de tweehandsbediening wel biedt. Je moet bij mini-kettingzagen dus maar hopen dat de zaagketting in dat geval niet in je hand of arm slaat of dat fragmenten van de zaagketting in je armen, hals of gezicht belanden.
Mini-kettingzagen zijn daarom gewoonweg geen duurzaam veilige apparaten. Fabrikanten zetten hiermee vooral in op snelle consumentenbevrediging. Ze geven er uiteindelijk geen moer om wat er met het apparaat en de gebruiker gebeurt nadat de korte effectieve levensduur voorbij is.
Persoonlijk zou ik daarom iedereen willen afraden om een mini-kettingzaag ter hand te nemen. Koop als alternatief liever een goede handtakkenzaag of eventueel een relatief veiligere elektrische recipro- of schrobzaag. Deze laatste valt veel beter te hanteren, omdat een eventuele terugslag zichzelf dempt als gevolg van de exclusief heen en weer gaande beweging.
Indien je meent daarvoor onvoldoende kracht in je handen te bezitten, dan zou juist dat geen excuus mogen zijn om toch een mini-kettingzaag ter hand te nemen. Je bent dan namelijk bij voorbaat onvoldoende in staat om met de onvermijdelijke terugslagen van mini-kettingzagen om te gaan.
Stay safe!
[Fotocredits – © YarikL – Adobe Stock]
