In hoeverre is Arthur Fleck nou Arthur Fleck, en in hoeverre Joker? En in hoeverre mag je als kijker je eigen ideeën over Joker meenemen als je naar de opvolger van Joker met Joaquin Phoenix kijkt? Het zijn allebei duivelse dilemma’s en we laten in het midden of en hoe die worden beantwoord in deze film. Kunnen we het een film noemen, of is dit eigenlijk een musical?
In de wereld van Joker schuurt alles. Zelfs als de beste man tot over zijn oren verliefd wordt, dan voelt niks echt prettig. Het is een beetje zoals zijn lach, die klinkt alsof hij huilt (of is het nou andersom?). Het moment dat hij zijn Harley Quinn ontmoet, ook wel Lee Quinzel, is zelfs vreemd. Hun connectie voelt al meteen alsof er iets niet goed zit. De manier waarop Arthur in de gevangenis rondloopt, met de bewakers omgaat.. zelfs als iets ogenschijnlijk onschuldig is, dan hangt daar een soort wolk van onprettigheid omheen.
Daar moet je van houden en zelfs even aan wennen, want deze film heeft dat nog meer dan de eerste Joker-film dat presenteerde. Daarentegen kan het ook afleiden: de eerste film leek meer verhalend en wat dieper te gaan dan deze tweede, die weliswaar alsnog de ziel van de Fleck ingaat, maar niet bij dat echt hartverscheurende komt. Elke keer als het daar bijna is, dan wordt de film een musical en is het moeilijker om daar als kijker in mee te gaan. Dat komt vooral door de manier waarop het halfpratend en soms een beetje te ‘gek’ gezongen wordt, en uiteindelijk toch afleidt dat het Lady Gaga is die Quinzel speelt. Ze heeft simpelweg te veel context als zangeres in de echte wereld.
Het opmerkelijke is dat dat uiteindelijk ook geldt voor de Joker. Ook die heeft zoveel context in de echte wereld, dat mensen aan het einde van de film naar buiten kwamen en tegen elkaar zeiden: “Ik weet niet hoe ik dit in het Batman-verhaal kan plaatsen.” Het is een film om je hersens op te kraken en die je geen seconde aan je hand gaat meenemen om je te helpen begrijpen hoe het toch zit. Het is een film waarna je het internet erbij pakt om er chocola van te maken.
Joker is een lange zit. Hoewel de film met 2 uur en 19 minuten niet uitzonderlijk lang is, heeft het een tempo dat je geduld op de proef stelt. Het voordeel is dat regisseur Todd Philips je niet heel erg stuurt, dus je blijft sowieso kijken omdat je geen idee hebt wat er gaat gebeuren, maar -sorry, daar ga ik weer- die liedjes zijn dat dan weer wel: je weet dat als een bepaald nummer wordt ingezet, je waarschijnlijk weer een paar minuten naar dat gezang moet kijken. Gezang dat voor mijn gevoel uiteindelijk weinig toevoegt en misschien zelfs vooral afleidt. Hoewel dat voor Arthur juist een uitlaatklep is, is het voor de kijker en de film juist een stoorzender.
Uiteindelijk voelt deze film vooral als iets dat Arthur Fleck niet heeft verdiend. Ironisch genoeg voelt wat er in het verhaal gebeurt niet zo, maar ook wat er cinematisch gebeurt niet. Er werd in de eerste film zo’n fascinerend personage neergezet, maar daar is nu nog maar weinig van over. En dan niet op de goede, hartverscheurende manier, maar op de schurende manier, waar Lady Gaga vervolgens nog een dikke rol schuurpapier bovenop legt. Toch is zeker niet alles een teleurstelling: de diepe cello’s die vooral aan het begin de toon zetten zijn prachtig, de duistere toon blijft geniaal gekozen en het spel van Phoenix is uitzonderlijk. Ook is het een interessant psychologisch spel in je hoofd: je merkt dat je brein steeds probeert de betekenis te zoeken, de reden, de emotie, je wil emotioneel mee in de diepe diepten van Fleck en Joker, maar je lijkt er steeds net niet te komen.
We zien dit nog wel een culthit worden, juist omdat het publiek er zo over verdeeld is. Er zijn mensen die dit alsnog een meesterwerk noemen, die juist vinden dat Lady Gaga nog meer in de film had moeten zitten. Er zijn mensen die de film op ongeveer alles afstraffen. Een film die duidelijk voor verdeeldheid zorgt, maar alsnog geef ik de waarschuwing: als je weinig geduld hebt en een soort gekkere Joker verwacht met allerlei wilde acties, dan koop je met deze film echt het verkeerde bioscoopkaartje. Wil je genieten van een mooi in beeld gebracht, rauw verhaal, dan heeft Joker: Folie A Deux zeker wat te brengen, maar het had simpelweg zoveel dieper kunnen gaan als er niet voor de musical-stijl was gekozen.
