In Nederland verschijnt een nieuwe Diablo-game niet omdat er lootboxen inzitten. De kansspelautoriteit ziet dit als een manier van gokken en wil het daarom niet hebben. En daarin blijkt de autoriteit niet alleen: consumentenorganisaties uit 20 landen in Europa maken nu een vuist tegen deze praktijken. Dit is waarom de gemoederen zo hoog oplaaien als het gaat om deze lucratieve manier om geld te verdienen in games.
Loot boxes, lootboxen, krabbeltonnen: hoe je ze ook wil noemen, veel games maken gebruik van een systeem waarbij je geld uitgeeft aan iets waarvan je van tevoren niet weet wat je krijgt. Het grabbeltonidee dus. Soms is dat alleen in-game geld, dan is het niet zo’n probleem, maar vaak kun je dat in-game geld kopen met echt geld. Omdat het dan eigenlijk een soort gokken is, zijn in België en Nederland dit soort activiteiten in spellen niet toegestaan.
De kansspelautoriteit zegt er het volgende over: “De risico’s van lootboxen voor de speler zijn: geen leeftijdscontrole, geen consumentenbescherming, oneerlijk spel, verlies van geld en gokverslaving.” Vooral dat laatste is iets wat ouders bezighoudt, blijkt uit een rechtszaak die de autoriteit enkele jaren geleden startte tegen voetbalspel FIFA. Het meende dat het een kansspelvergunning zou moeten hebben door de toevoeging van lootboxen.
De raad van state oordeelde echter anders. “Het verkrijgen en het openen van de packs is geen opzichzelfstaand spel. Ze maken onderdeel uit van een behendigheidsspel en voegen een kanselement toe aan het spel.” Het gehele spel draait niet om gokken, aldus de Raad. Toch heeft de kansspelautoriteit zeker wel een punt. Lootboxen zijn inderdaad wel verslavend, omdat de mens nu eenmaal nieuwsgierig is. Zeker als je er ook nog voordelen uit kunt halen die je verder brengen in het spel.
Bovendien staat de kansspelautoriteit hierin dus ook niet alleen. De Nederlandse Consumentenbond spreekt zich hier ook tegen uit, samen met soortgelijke organisaties uit 19 andere landen. Lootboxen moeten verboden worden en als ze al bestaan, dan moeten minderjarigen hiertegen worden beschermd. De schatkistjes zijn manipulatief, mede omdat gamestudio’s niet duidelijk wat de winkansen zijn. Wel zijn ze juist iets te duidelijk over wat je misschien wel misloopt, door bijvoorbeeld aftellende klokjes bij het kistje te zetten.
Je kunt ook wel erg makkelijk tot een aankoop overgaan. Je drukt op een knop en je bent je geld kwijt en een virtueel prulletje rijker. Veel gamemakers schromen bovendien niet om je constant te helpen herinneren aan al die lootboxen die op je wachten. Soms lijken games gemaakt om loot boxes aan te prijzen, in plaats van dat ze gewoon een leuke extra zijn.
Volwassenen zijn over het algemeen iets beter bestand tegen dit soort marketing, maar jongere mensen laten zich hier vaak sneller door beïnvloeden. Dat terwijl zij juist een kwetsbare groep zijn die niet zo veel te besteden heeft (en het sowieso vaak van een koude kermis thuiskomen is, wanneer je wel je geld aan een virtueel schatkistje uitgeeft).
Het helpt ook niet echt dat de lootboxen je personage sterker kunnen maken, waardoor je indirect dus eigenlijk geld betaalt om te kunnen winnen. Dat maakt de urgentie van lootboxen groter, naast dat het natuurlijk door veel gamers wordt gezien als enorm oneerlijk en flauw dat je op deze manier sneller verder komt in een spel.
Het vervelende is dat lootboxen inmiddels schering en inslag zijn in games: de populairste games ter wereld hebben ze, zoals Fortnite en Roblox. Natuurlijk zijn ze niet alleen maar negatief. Het is ook leuk om verrast te worden, het is spannend, het houdt de gemoederen bezig. Bovendien is het voor sommige mensen een manier om wat minder tijd te hoeven steken in een game, wanneer ze bijvoorbeeld heel druk zijn, en toch mee te kunnen komen met het niveau.
De reden dat er nu veel nieuws is over lootboxen is niet alleen door Diablo. Het komt ook door een onderzoek dat de Consumentenbond deed onder 600 ouders, waarvan de helft zegt dat de kinderen wel eens loot boxes in een game hebben gezien. Een kwart voelde zich verplicht om iets te kopen. Driekwart van de ouders zou graag zien dat jongeren meer bescherming krijgen tegen deze praktijken. Er wordt dan ook volop door de Consumentenbond en consorten gestreden om ofwel een verbod te bewerkstelligen, ofwel meer bescherming.
Vooralsnog vissen we in Nederland en België achter het net, omdat een game als Diablo Immortal -die morgen uitkomt- niet in onze landen verschijnt. Toch zijn er genoeg games waarin lootboxen voorbij komen die je wel kunt spelen. Het is afwachten of daar in de toekomst verandering in gaat komen: in de games, of in de lootboxen, dat is aan de wetmakers.
