Toegang tot zendmastgegevens voor RIVM van de baan

Het voorstel om de telecomwet tijdelijk aan te passen zodat het RIVM data van zendmasten kon gebruiken om de verspreiding van het coronavirus in kaart te brengen, zorgde al vanaf het eerste moment voor veel controverse. Eigenlijk waren er meer tegenstanders dan voorstanders. De telecomproviders waren er al helemaal niet blij mee. Nu, ruim anderhalf jaar nadat het wetsvoorstel ingediend werd, is duidelijk geworden dat die tijdelijke aanpassing definitief van de baan is. Het wetsvoorstel ‘Tijdelijke wet informatieverstrekking RIVM i.v.m. COVID-19’ is ingetrokken, zo blijkt uit een kamerbrief.

Zendmastdata als ‘virusscanner’

Op zich was het idee achter het wetsvoorstel zo gek nog niet, als je de legitieme bezwaren, onder andere van de Autoriteit Persoonsgegevens, even buiten beschouwing laat. Door inzicht te krijgen in de bewegingen van mensenmassa’s en die data te koppelen aan gegevens over coronabesmettingen zou de verspreiding van het virus in kaart gebracht kunnen worden. Daarvoor is het belangrijk te weten hoeveel mensen zich op een bepaald moment op welke plek, of in welk gebied, aanwezig zijn.

Nagenoeg iedereen heeft tegenwoordig wel een smartphone. Die toestellen staan voortdurend in contact met zendmasten. De minister benadrukte diverse malen dat het niet de bedoeling was om individuele personen te gaan volgen. Het RIVM zou de zendmastdata geanonimiseerd gaan gebruiken voor het in kaart brengen van de bewegingen van grote groepen. Als een soort virusscanner voor COVID-19.

Privacy in het geding

Met de locatie- en verkeersgegevens die via de zendmasten van mobiele netwerken beschikbaar zijn, zou het RIVM hun inzicht in de verspreiding van het coronavirus kunnen verbeteren. In mei 2020, toen het wetsvoorstel ingediend werd – op het hoogtepunt van de eerste golf van de coronapandemie – leek dat, volgens overheid en RIVM, een prima oplossing. Echter, het voorstel stootte vanaf de eerste minuut op de nodige, begrijpelijke, weerstand. Keer op keer benadrukte de verantwoordelijke minister dat de wet niet gebruikt zou worden om individuele personen te volgen. Echter, omdat het technisch wél mogelijk zou zijn, was het risico dat de privacy van burgers geschonden kon worden te groot. Zo oordeelde ook de Autoriteit Persoonsgegevens.

De discussie kan nu dus naar de prullenbak. Waarom het wetsvoorstel ingetrokken is, wordt niet gemeld. In de kamerbrief worden er letterlijk drie regeltjes aan gewijd, waarvan meer dan de helft voor de naam van het wetsvoorstel. “Tijdelijke bepaling in verband met de informatieverstrekking aan het RIVM bij de bestrijding het novel coronavirus (2019-nCoV) (Tijdelijke wet informatieverstrekking RIVM i.v.m. COVID-19)”