Vandaag heb drie rechters uitspraak gedaan in de zaak die door vakbond FNV was aangespannen tegen Uber. Daarin werd bepleit dat chauffeurs die zich in persoon met Uber verbinden en die via de Uber-app passagiers vervoeren, onder de CAO Taxivervoer moeten vallen. De rechters stelden de FNV in het gelijk. Dit betekent dus dat Uber de zelfstandige chauffeurs in loondienst moet nemen. De rechters bepaalden dat de rechtsverhouding tussen Uber en deze chauffeurs k aan alle kenmerken van een arbeidsovereenkomst voldoet. Een flinke tegenslag voor Uber, dat hiermee van een disruptieve personenvervoerder verwordt tot een normaal taxibedrijf.
“De uitspraak van de kantonrechters betekent dat Uber verplicht is de cao op de arbeidsovereenkomsten van deze chauffeurs toe te passen, in de periodes dat de cao algemeen verbindend is verklaard. Daarmee kunnen deze chauffeurs in bepaalde gevallen aanspraak maken op achterstallig salaris”, meldt de Rechtspraak. De rechter oordeelde bovendien dat Uber aan FNV een schadevergoeding van 50.000 euro betalen vanwege het niet nakomen van de CAO Taxivervoer.
UPDATE (14-9, 08u45): Uber heeft inmiddels gereageerd op de gerechtelijke uitspraak. “We zijn teleurgesteld in deze uitspraak, omdat we weten dat het overgrote deel van de chauffeurs graag zelfstandig wil blijven. Chauffeurs willen geen afstand doen van de vrijheid om te kiezen of, waar en wanneer en met wie ze werken. In het belang van chauffeurs gaan we daarom in beroep tegen de uitspraak van de rechter, terwijl we blijven werken aan het verbeteren van platform-werk in Nederland.”
Verder wijst Uber op het feit dat taxichauffeurs sinds de hervormingen van de taximarkt in 2000 zelfstandig zijn en dat zij dat ook willen blijven. Uber betrad twaalf jaar later de Nederlandse markt en stelt dat het de werkwijze van chauffeurs niet heeft veranderd. Het bedrijf geeft ook aan bang te zijn dat de uitspraak van de rechter grote gevolgen heeft voor de taxibranche. De FNV gaf tijdens de rechtszaak al aan dat Uber bovenaan het lijstje stond. Daarmee implicerend dat de vakbond meer taxibedrijven die met zelfstandige chauffeurs werken op de korrel heeft.
Uber werd in 2009 opgericht met als doel de markt van het personenvervoer en taxibedrijven eens flink op te schudden. Het was de tijd van nieuwe, disruptieve, sharing modellen. Waarom zou je een taxi bellen als je ook een rit naar je bestemming kon regelen via de app van een dienst die chauffeurs en passagiers bij elkaar brengt. Iedereen kon zich in principe, met zijn eigen auto, aanmelden als Uber chauffeur en aan de slag gaan als zelfstandig personenvervoerder. De betaling van ritten verliep via het systeem van Uber en passagiers konden de chauffeurs beoordelen om zo een aanbod van goede, betrouwbare ‘taxis’ op te bouwen.
Uber kon op deze manier, zonder dat het daarvoor direct rekening moest houden met alle regels en (wettelijke) voorwaarden die gelden voor (beginnende) officiële taxidiensten. Later breidde Uber haar model uit met meerdere diensten, zoals UberPOP. Daarmee kon iedereen carpoolers werven. Moest je met je eigen auto bijvoorbeeld van Limburg naar Amsterdam, dan kon je via UberPOP de vrije plekken aanbieden aan personen die dezelfde kant op moesten. UberPOP kwam in Nederland echter voor de start al in opspraak en werd nog voor de officiële lancering al verboden. De rechter ging mee in het oordeel dat UberPOP een illegale snordersdienst was zoals de Inspectie voor Leefomgeving en Transport bepleitte.
Met de meest recente gerechtelijke uitspraak wordt het einde van het disruptieve Uber model ingeluid. De dienst kon onder andere groeien en geld verdienen doordat chauffeurs niet in dienst waren, maar als zelfstandige ondernemers opereerden. Zij waren zelf verantwoordelijk voor alle (fiscale) afdrachten en kosten. Als Uber die chauffeurs straks allemaal in loondienst moet nemen, dan verdwijnen heel wat (fiscale) voordelen van het bedrijf als sneeuw voor de zon. En dan is het niet veel meer dan een normaal opererend taxibedrijf.
Nederland is overigens niet het enige land waar de ‘chauffeurspraktijken’ van Uber onder een vergrootglas liggen. Er lopen ook rechtszaken in Zwitserland en België. In het Verenigd Koninkrijk besloot Uber na een gerechtelijke uitspraak 70.000 chauffeurs de status ‘worker’ toe te kennen. Daarmee hebben zij recht op een beloning van minstens het minimumloon plus vakantiegeld.
Al met al bijzondere ontwikkelingen en volgens mij het bewijs dat niet alle disruptieve een eeuwige houdbaarheid hebben. Dat gold eerder ook al voor Airbnb. Ooit begonnen om mensen die tijdelijk hun huis, of een (aantal) kamers, wilden verhuren samen te brengen met personen die op zoek zijn naar een tijdelijke woonruimte of vakantieverblijf. Al snel kwam de hotelbranche hiertegen in het verweer omdat Airbnb ‘verhuurders’ de vele regels – denk aan brandveiligheid en dergelijke – die voor hotels gelden zo konden omzeilen. Daarnaast ontstond vooral in grote (toeristische) steden een wildgroei van Airbnb huizen en appartementen die vaak vrijwel continu verhuurd werden.
Het Airbnb model bestaat nog steeds, maar is inmiddels in de meeste landen wel gebonden aan strikte(re) regels dan hetgeen ten tijde van de opstart het geval was. Airbnb is daarmee eigenlijk ook een ‘gewone’ verhuurder van (vakantie)accommodaties geworden. Uber gaat nu dezelfde kant op, voor wat betreft haar taxidiensten en personenvervoer.
Uber zit overigens niet stil. De afgelopen jaren heeft het bedrijf zich ook op de bezorgmarkt gestort, met diensten als Uber Eats en Uber Delivery. Daarmee is het een directe concurrent geworden voor de pakketdiensten en bedrijven als Just Eat Takeaway.
Ik ben benieuwd hoe lang het duurt voordat PostNL of DHL daar tegen gaan schoppen. Op dit moment is dit nog een enorme groeimarkt waarin alle pakketdiensten moeite hebben om de vraag naar pakketbezorgers in te vullen. Die ruif is nog groot genoeg om meerdere eters te voeden.
