Facebook telde in maart 2012 dik 900 miljoen actieve gebruikers wereldwijd. Dit aantal groeit met de dag en bovendien neemt het gebruik per gebruiker toe, want wij mensen vinden het fijn en/of handig en/of whatever. De laatste maanden mopperen echter ook steeds meer mensen – al zijn het nog vooral de early adopters – over hun gebruik. Het kost ze belachelijk veel tijd en het leidt ze van wezenlijker zaken, zoals werk of reallife contact.
Ze mopperen en geven aan ei-gen-lijk wel te willen stoppen of zelfs hun account te willen killen. Ze mopperen, maar ik zie nog weinig kordate acties. Why? Because I think we’re all hooked. En is dat erg? Ja, ik denk ‘t wel. Want Facebook heeft bijna een zevende deel van de wereldbevolking in haar macht – een weldenkend en machtig deel van de wereldbevolking wel te verstaan. En ik denk dat ‘t nog maar’t begin is.
In deze blogpost doe ik een gooi naar het waarom we er met z’n allen aan zijn en waarom het nog veel erger wordt. De kern van het antwoord alvast: Facebook snapt hoe je potentiële positieve sociale energie oppot en hoe je je daarmee diep in onze levens nestelt. Wat? Ja. Potentiële positieve sociale energie, zoals vroeger bij natuurkunde potentiële energie, maar dan erger. En het zijn die rode stipjes links bovenaan in combinatie met de like-button, die’t ‘m vooral doen. Facebook is de snoeppot met rode stipjes en die dislike button gaat er van zijn lang zal zijn leven niet komen…
September 2008 zat ik samen met onder andere KeithBakker (ja, dé Keith Bakker) in een TV-uitzending van Rondom 10. De uitzending ging over informatiestress en eigenlijk over twitteren en wat dat met je leven doet. Keith was er als verslavingsdeskundige. Ik als social media specialist. Een jaar later troffen we elkaar weer op hetjaarlijkseRegas–symposium – deze keer allebei als spreker wederom allebei in de rol van specialist. Ik deed mijn praatje over social media. Hij keek toe. En vlak voordat hij voor zijn lezing het podium betrad vroeg hij of ik nog steeds zoveel twitterde en of ik misschien even tijdens zijn verhaal op het podium wilde komen. On stage vroeg hij me of ik mijn tefefoon bij me had, pakte ‘m af, legde ‘m twintig meter verderop op het podium weg en stelde me de vraag: “En? Hoe voelt dit?” Ik stamelde. Ik was ontdaan van iets wezenlijks. En hij trok de conclusie: “You’re hooked.” En wat had-ie gelijk! Ik was verslaafd! Verslaafd aan online contact of zo volgens hem. Ik besloot dat het klaar was en dat ik moest minderen. Met succes. Ik werd mijn verslaving de baas. Social media werd een instrument voor me dat ik vooral professioneel ging inzetten. In plaats van semi-fulltime rommelen, gebruikte ik alleen nog op enkele momenten. Ik was clean.
En toen werd Facebook groter. Het kwam als een soort hip internationaal alternatief voor Hyves, waar die klasgenoten van vroeger nog niet opzaten en backpackersavonturen belangrijker waren dan foto’s van baby’s en voetbalpraat. Het kwam als het zoveelste social medium wat groot zou kunnen worden. Mijn vrienden en kennissen gingen er aan. Bedrijven sprongen er bovenop. Het werd groter. Het zat slimmer in elkaar dan alle voorgangers bij elkaar. Sluwer. Vunziger so to say. En het ontwikkelde voort. Het bouwde voort op de eerdere platforms, jatte wat van concurrenten en toen was ik opnieuw hooked. En als ik in een willekeurige treincoupé, Coffee Company of kantoortuin rondkijk ben ik niet de enige. Tijd voor onderzoek, want het lijkt me niet gezond dat meer dat bijna een vijfde van de wereldbevolking onder de duim zit van een beursgenoteerd bedrijf.
Googlend op ‘Facebookaddiction’ vind je miljoenen pagina’s met verwijzingen naar wetenschappelijkonderzoek, grappige foto’s en plaatjes en zelfs een heuse Wikihow–pagina over hoe je in zeven stappen van je verslaving afkomt. Het is dus écht een wereldprobleem! Keith had gelijk!
Maar waarom zijn we er met z’n allen aan verslaafd geraakt?
– Er is nagenoeg geen drempel die je weerhoudt Facebook binnen te stappen. Delen en rondklikken is erg eenvoudig. Kinderen, oma’s, ambtenaren, voetballers. Iedereen kan het.
– Het is er altijd, overal, in onbeperkte mate en het lijkt gratis. Op je iPhone, je iPad op je desktop. Waar je maar wilt. En dat is best fijn als je verslaafd bent of wordt.
– De like-buttons (en het weglaten van de dislike-tegenhanger) zorgen ervoor dat je vooral positieve feedback krijgt en er een positieve sfeer hangt op facebook. En daarmee weet je één ding zeker: (bijna) alles wat je terugkrijgt is lekker. Positieve aandacht, schouderklopjes, waardering. Dingen waar mensen blij van worden.
– De rode knopjes links bovenaan signaleren als er lekkers voor je klaarligt. Of het nou een nieuwe ‘vriend’ is, een direct message of een mention of iets anders belangrijks. Rood betekent lekkers. En niet-rood betekent (dus) even je best doen om lekkers te krijgen. Want: the more you give, the more you get. Meer vrienden, meer direct messages, meer mentions. Het is allemaal lekker.
– Het hoog-associatief ontwerp van de site en apps nodigt je uit door te blijven klikken. Voor je het weet ben je weer een half uur aan het rondneuzen in foto’s en aan het commenten op posts over bloembollen pellen of chocoladerepen.
– De timeline vangt je leven. Het is zoveel meer dan een dropbox waar je foto’s of filmpjes dumpt. Het is een plek waar je belangrijke momenten in je leven deelt in een context die erg eenvoudig te verrijken is door jezelf en door anderen. Comments, likes, tijdstippen, lokaties. Je beleeft die wereldreis over twintig jaar als de dag van gister: en ook hier vooral door een roze like-bril. Het is één bak met positieve potentiële sociale energie, die je op elk moment dat je het nodig hebt even open kunt trekken. Geen oud-Hollandsch foto-album kan daar tegenop En hiermee wordt Facebook los van een social interactie medium ook steeds meer een content medium.
– Peer pressure van vrienden. Iedereen is verslaafd en is op jacht naar rode stipjes. Dus deelt iedereen zich suf en dus is iedereen een dealer. Vrienden nodigen je uit, ze taggen je. Zodat je hun foto’s en posts kunt liken, want iedereen is op zoek naar het rode lekkers. En als je niet meedoet, weten ze je ook in real life wel uit te leggen dat Facebook geweldig is.
– Peer pressure van bedrijven. Nagenoeg iedereen die economisch actief is zit op Facebook. En waar economisch actieve mensen zijn, is geld en dus zijn er bedrijven die proberen je over te halen hun page of pages te liken. En alles wordt in de strijd geworpen: sluwe social advertenties waar Google Adwords een puntje aan kan zuigen en medewerkers die voor hun bedrijf vrienden moeten binnenhalen. En sprekers en consultants zoals ik verkondigen online en op lezingen en partijen dat je er aan moet. Ik hoor mezelf nogtweeten: “bijna alle ballen op #facebook!”
– Facebook luistert goed naar haar gebruikers, kijkt af en ontwikkeld door. Klagen mensen over te veel vrienden, een overvloed aan berichten en inflatie van contact? Dan jat je het ‘list-concept’ van Google Plus of je maakt je gebruikers heel gemakkelijk hun best friends te selecteren. Hoor je dat mensen je site lelijk vinden, dan pas je je ontwerp aan. Daarmee blijft het een plezierig low-frustration platform om rond te hangen.
– Facebook omarmt partners die kunnen helpen verder te groeien. Denk aan het bizar verslavende Farmville, aan de pracht-koppelingen met apps als Path. Al wat bijdraagt aan dat mensen meer tijd en energie steken in Facebook wordt omarmd.
– Facebook doet onaardig tegen concurrenten, zoals Twitter en Google. Bijvoorbeeld: tweets worden niet ‘rich ge-embed’. Facebook geeft geen views door aan Youtube. En ontwikkelaars die apps willen bouwen die slechts een beperkt deel van de functionaliteit in zich hebben van de native app / site (en dus minder verslavend zijn), worden niet ondersteund.
Kortom: Facebook is één grote pot met potentiële positieve sociale energie. Je kunt er op elk willekeurig moment dat je het even nodig hebt een flinke lik uit pakken. We zijn hard bezig die pot meer en meer te vullen. En ik verwacht dat die pot de komende tijd groter en groter wordt en voller en voller.
Wat kunnen we er tegen doen? Het erover hebben en dit soort blogposts schrijven. Een happy Facebook fuckers group oprichten en Facebook met z’n allen opblazen. Gaan lobbyen voor een worldwide Facebook accijns? ChromeNanny of een dergelijke web-use-blocker installeren en alle Facebook apps van je smartphone verwijderen. Of simpelweg stoppen. Je bent er maar een paar muisklikjes van af…
Oh en goed om te weten. Ik ben zo’n rakker die lezingen geeft over wat er zo geniaal is aan social media en ik roep al een paar jaar wat je met de krachtvandemassa kunt. Ik ben dus niet persé tegen. Ik maak me alleen zorgen en ik worstel…
So what do you think? Ik hoor graag van je. Hoe zit’t met jou? Herken je er iets in? En wat doe jij er tegen?
Een eerdere ‘draft-versie’ van deze blogpost heb ik gepubliceerd op mijn private blog. De reacties daar en op Facebook heb ik meegenomen in deze versie op Dutchcowboys.
