Op 24 februari gebeurde het: na dreiging besloot Rusland om Oekraïne binnen te vallen. Iets waar vanuit Europa en de Verenigde Staten vrijwel direct een tegenreactie op kwam, inclusief sancties. Sancties waarvan steeds meer bedrijven hun eigen manier vinden om ze toe te passen.
Bij Samsung, Apple en Sony betekent het het stopzetten van de verkoop van gameconsoles en smartphones, bij social media betekent het weer iets anders. Dat het een ingewikkelde zaak is, blijkt wel uit hoe Meta (het bedrijf achter Facebook, Instagram en WhatsApp) te stellen heeft met Rusland.
Facebook ondernam snel actie om mensen in Oekraïne te helpen. Dat deed het in eerste instantie door het mogelijk te maken voor Oekraïners om hun Facebookpagina in lockdown te zetten, mede na geruchten dat Rusland lijsten zou maken van Oekraïners om te vermoorden. Zo kunnen de Oekraïense gebruikers zorgen dat mensen hun profielfoto niet kunnen downloaden als ze iemand niet kennen, plus dat deze mensen hun posts niet kunnen bekijken.
Op 27 februari heeft Facebook in overleg met de Oekraïense regering besloten om de toegang tot accounts in Oekraïne aan banden te leggen, waaronder die van Russische media die in handen is van de staat. Iets waar de Russen niet al te goed op reageerden: het wilde toen al de toegang tot Facebook (gedeeltelijk) afsluiten. Uiteindelijk beperkte Facebook op 28 februari in heel Europa de toegang tot RT en Sputnik, mede in het licht van de stappen die de Europese Unie zette tegen Rusland. Op 1 maart werd dit ook naar Instagram uitgebreid en zelfs naar de hele wereld.
Ondertussen gebeurde er nog iets belangrijks op 28 februari, want er zijn nieuwe veiligheidsopties naar al Meta’s merken gekomen: de mogelijkheid om vriendenlijsten te bekijken van Oekraïeners. Daarnaast is er een speciaal team opgezet bestaande uit onder andere mensen die Russisch en Oekraïens spreken, om snel te kunnen anticiperen op wat er zoal op het platform gebeurt.
Op 5 maart blokkeerden de Russen Facebook, na aantijgingen dat Facebook de toegang tot Russische media aan banden zou leggen. Volgens de Russen waren er 26 zaken van discriminatie tegen Russische media (sinds oktober 2020) en werden er in de afgelopen dagen restricties opgelegd aan RT en RIA, twee nieuwsbedrijven in handen van de Russische staat. Meta heeft gezegd dat het er alles aan doet om te zorgen dat zijn diensten in Rusland kunnen worden gebruikt, omdat volgens Meta miljoenen gewone Russen straks niet langer toegang hebben tot betrouwbare informatie.
Instagram besloot op 8 maart om de Russische media (die in handen is van de overheid aldaar) te labelen, zodat gebruikers zich bewust raken dat delen misschien niet altijd een goed idee is. Ook krijgen de Russische media een lagere positie in de feeds. Daarnaast besloot Instagram die dag ook om de informatie over volgers van accounts (en wie die accounts weer volgen) te verschuilen in zowel Oekraïne als Rusland.
Op 10 maart hebben Instagram en Facebook alvast het plan gemaakt om posts rondom de potentiële dood van Lukashenko, leider van Belarus of van Putin, de leider van Rusland toe te staan wanneer die posts twee indicatoren van geloofwaardigheid hebben. Ook besloten Instagram en Facebook die dag om posts waarin wordt opgeroepen voor geweld tegen Russische soldaten of Russen in sommige landen toe te staan. Kortom, het veranderde zijn anti-haatspraakbeleid om haatberichten toe te staan.
Dat laatste viel niet in goede aarde bij zowel de Russen als veel anderen. Vandaag hebben de Russen dan ook bekendgemaakt dat het Instagram wil gaan bannen, nadat de Russische openbare aanklager al besloot om zijn Instagrampagina niet meer te updaten. Sterker nog, diezelfde openbare aanklager heeft aan de rechter gevraagd om Meta aan te merken als terroristische organisatie. Mocht dat gebeuren, dan worden waarschijnlijk Facebook, Instagram en WhatsApp allemaal volledig afgesloten en ontstaat er een nog groter conflict tussen het social mediabedrijf en het land.
In ieder geval wordt de blokkade van Rusland op Instagram en Facebook aanstaande maandag (14 maart) om middernacht ingezet. Dit moet de Russen wat tijd geven om eventuele foto’s en contacten elders op te slaan. Meta heeft nog niet gereageerd op dit nieuws.
Facebook houdt ook een tijdlijn bij over zijn beslissingen in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Handig: zowel in het Engels, in het Oekraïens als in het Russisch. Wil je in de toekomst graag van specifieke Facebook-updates worden voorzien, dan kun je die onder andere daar lezen.
