Het is een droom van velen. Iedereen weet immers hoe moeilijk het is wanneer je dier duidelijk pijn heeft, maar niet kan zeggen waar. Maar ook voor leuke dingen: wat denkt zo’n kat nou helemaal voordat hij een sprong maakt die hij overduidelijk nooit gaat halen? Eén van de meest tot de verbeelding sprekende innovaties is wel het kunnen begrijpen van wat dieren denken of zeggen. Er wordt gewerkt aan allerlei vormen van technologie om met dieren te kunnen praten.
Wist je dat we heel lang niet eens wisten dat olifanten infrasonisch met elkaar communiceerden, of dat vleermuizen door te echo’en een praatje met elkaar kunnen maken? Inmiddels is dat overduidelijk, al heeft de Westerse wetenschappelijke wereld heel lang gedacht dat dieren helemaal niet hun eigen manier van communiceren hadden. Of het nu gaat om kwetteren, snateren, brullen, tokken, miauwen, blaffen of wat dan ook: dieren praten en wij willen ze verstaan. In een wereld waarin we constant worden geconfronteerd met kunstmatige intelligentie moet er toch wel iets te bedenken zijn om boodschappen te ontfutselen?
Dat wordt ook zeker gebruikt. Zo zijn er miljoenen uren aan opnames van dierengeluiden die constant door kunstmatige intelligentie worden gefilterd om een patroon te herkennen. Wellicht kan dit ooit een enorme schot in de roos zijn om met dieren te praten. Of nou ja, ze tenminste te begrijpen. In eerste instantie concentreren wetenschappers zich op olifanten, honingbijen en dolfijnen, waarbij erg opgepast moet worden dat we het stapje voor stapje doen. Is het kunnen begrijpen van wat honingbijen zeggen immers niet een andere manier om deze beestjes te manipuleren?
In Duitsland hebben ze gekeken welke signalen honingbijen stuurde door een robot te maken die meedeed met communiceren. Zo deden ze een speciale waggelbeweging om elkaar te vertellen dat ze moesten stoppen met bewegen. Ook blijken ze naar een robotbij te luisteren die ze vertelt waar ze heen moeten vliegen voor nectar. Hoewel dat geweldig klinkt, is het ook gevaarlijk: je kunt bijen dus ergens op afsturen. Dat klinkt weer meer als een militaire operatie, niet?
Sowieso is het kunnen ontdekken van dierentaal een militaire operatie op zich. Zo maken olifanten heel lage geluiden die we met het menselijk oor niet kunnen horen. Dat maakt het ook moeilijker om er bijvoorbeeld apparatuur voor te maken. We weten wel dat bijvoorbeeld katten miauwen omdat ze iets van hun baasje willen (meestal), maar is het niet interessanter om te weten te komen wat die dieren tegen elkaar zeggen?
Dat is dus waar die kunstmatige intelligentie van belang is, want door geluiden op te nemen zonder dat er mensen in de buurt zijn, kan wel dat inzicht bieden. Of nou ja, heeft de potentie om dat te doen. Er zijn wel al wat kleine resultaten geboekt: zo weten nu dat een olifant een ander geluidssignaal geeft voor een bij (een dreiging) dan voor een mens (ook een dreiging, maar op een ander niveau).
Misschien is echter voor de ontwikkeling van technologieën om met dieren te praten, of in ieder geval een soort Google Translate for Animals te maken, de mens zelf de grootste dreiging. Wetenschappers in dit vak hebben regelmatig de deksel op hun neus gekregen, omdat het allemaal ongelooflijk lijkt. Maar ja: als het empirische bewijs er is..? Dan nog vinden andere onderzoekers het soms maar moeilijk om te accepteren dat deze tech ons een stapje dichterbij dieren brengt. Als wij immers communiceren en dat begrijpen, en dieren ook: in hoeverre zijn wij dan zo’n exceptioneel, bijzonder, uniek ras?
Een andere reden waarom de ontwikkelingen van dit soort technologie toch heel belangrijk is, dat is dat het ook iets zegt over klimaatverandering. Zo worden de liedjes die vogels zingen bij het opkomen en het ondergaan van de zon misschien steeds zeldzamer, omdat ze het doen wanneer er meer vochtigheid in de lucht is. Geluid gaat dus verder bij het ochtendgloren en de zonsondergang aan het einde van de dag. Maar ja, hoe zit dat straks als de klimaatverandering nog verder intreedt? We weten al dat het invloed heeft op de luchtvochtigheid en dat het daamee dus ook het vogellied aantast. Zo kunnen vogels elkaar straks minder goed bereiken.
Tegelijkertijd kan technologie er ook juist voor zorgen dat dat geluid straks nog wel ver te horen is: door goed te onderzoeken waar de vogels zijn, zou je er een soort versterker bij kunnen zetten. Het is niet bepaald natuurlijk en zal de nodige wetenschappelijke strubbelingen teweeg brengen, maar dat zijn de mensen die in dit gebied researchen inmiddels waarschijnlijk wel gewend. En hoe mooi is het om de schade die we de natuur berokkenenen in ieder geval met een bepaalde vorm van ondersteuning te verminderen?
