Amazon sluit meer en meer van zijn kassaloze supermarkten en dat is geen goed teken. Albert Heijn had ook ooit een kassaloze Albert Heijn To Go en al was dat echt nog een experiment, kunnen we voorzichtig stellen dat de kassaloze supermarkt niet werkt.
Self-checkout geeft ook al veel problemen. Steeds vaker zie je dat mensen hele winkelkarren vullen en het lef hebben om een ding te scannen. Dat komt omdat mensen denken dat ze er makkelijk mee wegkomen: zo’n supermarktmedewerker kan inderdaad niet zo goed al die kassa’s tegelijk in de gaten houden. Het kunnen doen, is natuurlijk iets anders dan het ook doen. Echter zien we ook dat boodschappen steeds duurder worden, waardoor het in sommige gevallen ook een aantrekkelijkere optie wordt om dit te doen.
Je zou denken dat de kassaloze supermarkt dan een uitkomst is: wat je pakt is wat je koopt. Je kunt dan niet zonder te betalen weglopen. Waarom werkt het dan toch niet? Dat heeft meerdere redenen. In het geval van de AH To Go is dat waarschijnlijk dat het gevoelig is voor fouten: als je iets niet meer wil, snapt hij dan dat je het teruglegt? Wordt er met gewicht gewerkt, dan kun je bovendien gewoon een steen neerleggen en is het eventueel alsof je niks hebt gepakt.
Het grootste probleem is echter privacy. Camera’s die filmen wat je pakt, en hoewel dat geanonimiseerd wordt, blijkt het toch voor problemen te zorgen. Bij Amazon kwam zelfs aan het licht dat het allemaal helemaal niet zo AI en computer was als het bedrijf liet zien: daar werd een hele batterij Indiërs ingezet om te controleren wat mensen meenamen. Een enorm gênante vertoning waarmee pijnlijk duidelijk werd dan de technische voorsprong die Amazon leek te hebben, toch helemaal niet zo’n Willie Wortel-iaans achtig wonder was.
En nu sluit Amazon de ene na de andere wandel-weg-zonder-langs-de-kassa-te-moeten-winkel. Zonde, want het idee klinkt geweldig. Ook is het goed dat Amazon zo’ n experiment aandurft, alleen bleek het dus ook weer niet helemaal zo’ n experiment te zijn met de vele winkels die het heeft geopend. Helaas gaat het nu wel weer die kant op. Ook van de To Go van Albert Heijn hebben we na een tijd bij het hoofdkantoor van de grootgrutter en bij Schiphol verder niets meer vernomen. Andere supermarkten hebben zich er niet eens echt aan durven wagen.
Besef ook goed wat voor een bak ellende supermarkten over zich heenkrijgen met de huidige kleinere innovaties: er wordt nu bijvoorbeeld naarstig gezocht naar manieren om nog contant geld te kunnen aannemen, omdat mensen bij self-checkout moeten pinnen. Daarnaast maken veel mensen zich zorgen over dat er dan minder cassieres nodig zijn en er banen verdwijnen. Zelfs kleine stappen zorgen soms al voor een golf verontwaardiging en klachten.
Is de kassaloze supermarkt mislukt? In de vormen die tot nu toe zijn bedacht, overduidelijk wel. Maar ook is het waarschijnlijk te wijten aan de maatschappij. We zijn daar nog niet. Denk aan de Google Glass: dat was tien jaar geleden maar bizar, dat iemand je altijd kon filmen met zijn camerabril: nu zijn er Spectacles van Snap en Ray-Bans van Meta, waar ook al diverse nieuwe generaties van zijn verschenen. Ik zou het nog niet afzweren, maar wij denken dat het gewoon nog een jaar of 10 nodig heeft: en misschien toch een net iets innovatievere manier om zo’n kassaloze supermarkt mogelijk te maken. Zonder Indiers, met een bepaalde mate van privacy.
