Je zou denken dat alle ogen gericht zijn op James Webb. De ruimtetelescoop doet al ruim een jaar geweldig werk en de plaatjes die het gevaarte schiet zijn indrukwekkend. Recent hebben we nog kunnen genieten van planetenparen. De James Webb was er in plaats van de Hubble-ruimtetelescoop, maar Hubble staat ook zijn mannetje nog, al die decennia later. Dat pensioen hoeft wat ons betreft nog even niet te komen, want het wetenschappelijke wonder doet nog steeds bijzondere ontdekkingen. Nu bijvoorbeeld, spotte het een kosmische explosie op een heel ongebruikelijke plek.
Astronomen zagen een blauwe flits op de beelden vanuit de Hubble. Dat is een uitbarsting, maar wel een vreemde. Een blauwe flits heet ook wel een Luminous Fast Blue Optical Transient (LFBOT) en ze worden vaker gespot: maar niet op deze plek. Meestal komen die voor op een plek waar sterren worden gevormd. Dat komt omdat daar allerlei gassen samenkomen en de druk soms zodanig hoog is dat er dan explosies ontstaan. Maar ditmaal spotte Hubble er dus eentje buiten zo’n sterrenkraamkamer. LFBOT’s zijn bijzonder, omdat ze een van de meest heldere zaken uit het universum zijn: ze blijven een paar dagen hangen en je moet ze dus maar net op de gevoelige plaat leggen. Iets wat Hubble goed is gelukt.
Je zou denken dat we al tientallen jaren LFBOT’s zien, maar eigenlijk is dat pas sinds 2018 en maar een keer per jaar. Dit exemplaar heet Vink: ze krijgen namelijk altijd dierennamen. Sommigen zijn raadsels, juist omdat ze maar zo kort te zien zijn. Vink is daarbij ook nog eens een raadsel omdat het op zo’n vreemde plek is ontstaan. Vink is 20.000 graden Celsius en valt precies tussen twee sterrenstelsels in. Wetenschappers denken nu dat Vink een explosie is van een razendsnelle ster, of dat er twee neutronensterren tegen elkaar aan zijn gebotst. Wat zich precies heeft voorgedaan is nog niet op beelden van een ruimtetelescoop ontdekt.
In ieder geval is er wel een ontdekking gedaan: dat we op aarde absoluut meer moeten leren over die LFBOT’s. Ze zijn veel feller dan supernova’s en er zijn er waarschijnlijk veel meer dan we denken. Iets dat we waarschijnlijk beter kunnen waarnemen als de Vera C. Rubin Observatory in Chili af is. Tot die tijd moeten we ons beroepen op het betere giswerk: wat zou zo’n explosie zoal kunnen hebben getriggerd? Nemen LFBOT’s toe in aantallen, of zien we ze simpelweg vaker, straks met die satelliet? We zijn ook benieuwd of James Webb hierin niet toch een rol kan spelen: die ziet met zijn veel moderne camera misschien meer dan Webb alleen, al is de last dat hij zich op een andere plek in het heelal bevindt.
Maar laten we ook Hubble niet afschrijven: we waren in 2021 bang dat we hem even kwijt waren, maar gelukkig is hij nog steeds hard aan het werk om ons van nieuwe informatie te voorzien. Informatie die soms ook veel vragen oproept, niet slechts antwoorden geeft, maar dat is niet erg: ook daarmee komen we verder.
