De afgelopen weken is weer veel gedoe rondom onze nationale luchthaven Schiphol. Al jaren wordt gesproken over het terugdringen van het aantal vluchten. Dat leek in kannen en kruiken, maar enkele dagen geleden bleken die afspraken, onder druk van de EU en VS, voorlopig toch niet haalbaar. Schiphol, en een groot deel van de politieke partijen, wilden in eerste instantie met name de nacht- en privéjet-vluchten gaan beperken, en nagenoeg afschaffen. Behalve voor het milieu (CO2 en andere schadelijke uitstoot) speelt ook de geluidsoverlast een belangrijke rol. In de nachtelijke uren is het stiller op straat en in woonwijken. Juist op die momenten ervaren omwonenden van de luchthaven dan extra veel last van de jankende straalmotoren.
Persoonlijk vind ik het een moeilijke discussie. Schiphol is een levensader voor ons land en diens industrie. Vrijwel alle mensen die in de steden en dorpen om de luchthaven wonen – met name onder de aanvlieg- en opstijgroutes – zijn daar pas komen wonen toen de luchthaven al (lang) operationeel was en er duizenden vliegtuigen per week vertrokken en arriveerden. Dan had je natuurlijk vooraf kunnen bedenken dat je regelmatig te maken krijgt met (laag) overvliegende vliegtuigen. Uiteraard snap ik ook wel dat die redenering niet zwart-wit is. Ik bedoel, niet iedereen kan er voor kiezen om vanwege Schiphol dan maar 20 kilometer verderop te gaan wonen.
Toch is er ook wel veel veranderd om de overlast van Schiphol te beperken. Huizen zijn geïsoleerd en, misschien nog wel belangrijker, vliegtuigen zijn een stuk stiller geworden. Wie dat niet geloofd, moet maar eens naar mijn ‘neck of the woods’ komen, in het fraaie Zuid-Limburgse land. Ik woon vlak (hemelsbreed nog geen 5 kilometer) van de NATO luchtmachtbasis in Teveren (D). Dat is een basis waar normaliter zo’n vijftien AWACS toestellen gestationeerd zijn. Dit zijn oude Boeing 707’s die omgebouwd zijn tot radarvliegtuigen. Toestellen met redelijk (ahum) verouderde straalmotoren… vier in totaal voor elke AWACS.
Die toestellen produceren als ze opstijgen of laag overvliegen meer dan 100 decibel. Ter vergelijk, een modern passagiersvliegtuig komt amper nog aan de 80dB. Nu denk je natuurlijk dat een paar testvluchten per dag wel te doen is. Maar dat is niet het enige. De NATO voert vaker langere testvluchten uit. In de praktijk betekent dat, dat zo’n AWACS in een uur tijd meerdere keren een doorstart maakt. Ze vliegen dan ‘testrondjes’ boven Zuid-Limburg en de Duitse Eifel. Afhankelijk van de windrichting liggen Schinveld, Brunssum, Hoensbroek (my hometown) en de dorpen en steden in de buurt dan elke paar minuten precies onder de aanvlieg- of opstijgroute. Ik kan je uit ervaring vertellen dat de geluidsoverlast die je dan moet slikken, vele malen erger is dan die van de opstijgende en landende moderne vliegtuigen die Schiphol aandoen.
Daarbij komt dat de AWACS toestellen tijdens hun testrondjes meestal niet hoger vliegen dan een paar honderd meter. Ofwel, ook als ze niet doorstarten is het geluid van de AWACS toestellen hier in de regio oorverdovend. Natuurlijk, maximaal 2600 vliegbewegingen (een afspraak die NATO met de Nederlandse overheid gemaakt heeft), is een schijntje vergeleken bij het aantal vliegbewegingen dat Schiphol produceert, maar elk van die 2600 AWACS vluchten kan dus wel zorgen voor vijf tot tien keer laag overvliegen en doorstarten.
Het grootste probleem qua geluidsoverlast van de AWACS wordt dus veroorzaakt door de lage vlieghoogte en de vele doorstarts in combinatie met de oude, bijzonder luidruchtig jankende straalmotoren. Al vele jaren pleiten omwonenden, gemeenten en de landelijke politiek bij de NATO ervoor om de motoren te vervangen, maar dat is er nog niet van gekomen.
Deze week was er dan eindelijk goed nieuws. De NATO heeft namelijk bekend gemaakt dat de huidige oude ‘707-AWACS’ toestellen vervangen worden. Volgend jaar, zo is de verwachting, zal de NATO een eerste order plaatsen voor zes nieuwe, stillere, AWACS toestellen, gebaseerd op de Boeing 737-700. Als alles volgens planning verloopt, worden die vanaf 2031 geleverd. Dat duurt dus nog zo’n acht jaar, maar ik ken heel veel mensen die daar dolblij mee zullen zijn, waaronder ikzelf.
Overigens moet ik ook eerlijk bekennen dat de AWACS overlast sinds begin 2022 al een heel stuk afgenomen is. Sinds de oorlog in de Oekraïne is het leeuwendeel van de AWACS-vloot namelijk naar andere NATO luchtmachtbases verplaatst, dichter bij het conflictgebied om het luchtruim daar in de gaten te houden. Slecht nieuws voor de wereld, maar wij zijn er ‘blij’ mee.
